Morgunblaðið - 10.12.2006, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. DESEMBER 2006 27
líka ótal smærri mistök. Það hefði
ýmislegt betur mátt fara, en aðal-
atriðið var þó að bæði ferðaskrif-
stofan og flugreksturinn skiluðu
hagnaði. Sjálfsagt hefði ég getað
grætt enn meira ef ég hefði gætt bet-
ur að mér. Ég hafði sjálfur stundum
enga einkaskrifstofu og treysti mínu
góða starfsfólki fyrir mikilvægum
ákvörðunum, sem gafst almennt vel.“
Ertu bitur?
„Nei. Ég væri að vísu mjög auð-
ugur maður í dag ef ég hefði fengið að
halda áfram þessari starfsemi. En
hverju væri ég bættari? Ekkert tek
ég með mér yfir landamærin, þegar
þar að kemur. Sá biturleiki, sem ég
fann á sínum tíma, snerist um órétt-
lætið: Hvernig menn misnotuðu
valdastöðu sína, aðilar sem enginn
hafði kosið til valda, mestu valda síð-
an á Sturlungaöld. En ég er fyrir
löngu búinn að fyrirgefa þeim.“
Já, maður tekur eftir því að í bók-
inni liggur þér almennt gott orð til
flestra samferðamanna þinna? Helsti
keppinautur þinn Ingólfur Guð-
brandsson, en þið tókuð margan slag-
inn opinberlega, er t.d. aðeins nefnd-
ur tvisvar sinnum og það frekar
lofsamlega.
„Ég sé enga ástæðu til að vera með
illindi. Við Ingólfur tókumst á í við-
skiptum. Þau átök voru ekki persónu-
leg, þótt fólk gæti hafa haldið það.“
Var sársaukafullt að rifja þennan
tíma upp?
„Nei, ég get ekki sagt það. Kannski
er ég svona skrýtinn, en ég finn eng-
an sársauka lengur.“
Einkalíf og afskiptaleysi
Ævisögur hafa orðið æ opinskárri í
seinni tíð og eru stundum eins konar
játningabækur. „Ekkert dregið und-
an“ er vinsæll auglýsingafrasi. Þín
bók gerist ekki mikið inná heimili
ykkar Sigrúnar Jónsdóttur, eigin-
konu þinnar, og fjögurra barna.
Ákvaðstu að ævisagan yrði frekar at-
hafnasaga en einkalífssaga?
„Já, ég vildi það. Einkalíf fólks á
ekkert erindi til almennings. Það get-
ur að vísu verið ágætt til að selja
bækur og blöð, en ég hef ekki áhuga á
slíku.“
Eitt atriði situr þó sterkt í lesanda.
Það er að þú ólst ekki upp hjá for-
eldrum þínum heldur rétt hjá þeim, á
heimili afa þíns og ömmu. Þú segir að
það afskiptaleysi hafi mótað tilfinn-
ingalíf þitt allar götur síðan og valdið
því að þú varst ekki eins góður eigin-
maður og faðir og þú hefðir átt að
vera?
„Já, ég held að þannig sé þetta.
Það hefur ekki verið mér eðlilegt að
tjá tilfinningar mínar og sýna t.d.
börnum mínum föðurlegan kærleika,
vegna þess að ég þekkti ekki slíkt í
minni æsku. Ég bara veit ekki hvað
það er.“
En þú veist það samt?
„Í undirmeðvitundinni veit ég það,
já.“
Hefurðu reynt að breyta því?
„Ég held ég geti það ekki. Ekki úr
þessu. Þetta er í sálarlífinu. Hefur
mótað mína persónugerð.“
Er margs að iðrast, finnst þér?
„Nei, það finnst mér ekki.“
Hefur það þá gefið þér meira að
vera athafnamaður en prívatmaður?
„Já, ég held að mér hefði þótt lífið
ósköp litlaust og bragðlaust ef ég
hefði verið skrifstofumaður frá níu til
fimm alla daga alla ævi. Ég hef lent í
mjög lifandi atvinnugreinum sem um
leið hefur bitnað á einkalífinu.“
Ertu ævintýramaður að upplagi?
„Já, ekki vil ég þvertaka fyrir það.“
Hvað gleður þig mest þegar þú lít-
ur yfir farinn veg?
„Að hafa kynnst þjóðinni, landinu
og náttúrunni í gegnum blaða-
mennskuna, og hafa gert mörgum
kleift að njóta þeirra lífsgæða að
kynnast öðrum þjóðum í öðrum lönd-
um með ferðalögum. Mitt keppikefli í
ferðabransanum var að ekki væri
lengur forréttindi fárra að kynnast
heiminum. Viðmiðunin var sú, að fólk
á lægstu töxtum gæti keypt sér
þriggja vikna orlofsferð til sólarlanda
fyrir ein mánaðarlaun. Enn þann dag
í dag fer ég varla útí búð án þess að
bláókunnugt fólk komi og þakki mér
fyrir þetta. Það gleður mig. Þá finnst
mér einsog allt þetta stríð hafi verið
til einhvers.“
Ný ævintýri í Afríku
Það vita kannski ekki margir hvað
þú hefur verið að gera eftir að seinna
fyrirtæki þitt í ferðabransanum,
Flugferðir-Sólarflug, leið undir lok í
upphafi 10. áratugarins og þú hvarfst
að mestu úr sviðsljósinu?
„Ég hef talsverða þekkingu og
reynslu af flugmálum, kynntist mikl-
um fjölda manna sem að þeim starfa
og lærði sjálfur að fljúga til að þurfa
ekki að láta segja mér alla hluti þar
að lútandi. Atvikin hafa hagað því
þannig að ég hef verið beðinn um að
aðstoða stjórnvöld, einkum í Miðaust-
urlöndum og Afríku, og vera þeim til
ráðgjafar um þessi efni. Einn af
æðstu mönnum Boeing-verksmiðj-
anna um langt skeið, Borge heitinn
Boeskov, var frændi minn. Milli okk-
ar var gott samband og samskipti um
flugrekstrarmál og flugvélaviðskipti.
Fyrir fimm árum varð stjórnarbylt-
ing í einu auðugasta ríki Afríku,
Kongó og einræðisherrann Mobuto,
sem ríkt hafði þar í tæpa þrjá áratugi,
var hrakinn frá völdum. Allt athafna-
líf í landinu var þá rúst, en þarna eru
t.d. mestu gimsteina- og koparnámur
í veröldinni, olíulindir sem ekki er
farið að nýta og ekki síst kóbalt, en
Bandaríkin héldu alla tíð hlífiskildi
yfir Mobutu til að hindra að aust-
urblokkin kæmist yfir það til kjarn-
orkuvopnagerðar. Samgöngur í land-
inu reiða sig mest á flug en þar er
mikið uppbyggingarstarf fyrir hönd-
um því vélakostur er gamall og öll að-
staða ófullkomin. Boeing-verksmiðj-
urnar sendu fulltrúa til að ræða þessi
verkefni við nýja valdhafa, en fengu
þurrlegar viðtökur vegna stuðnings
Bandaríkjanna við einræðisherrann
fyrrverandi. Borge Boeskov bað mig
að taka upp þennan þráð, sem ég og
gerði, fór til Kongó, hef verið þar
tuttugu sinnum síðan og gert samn-
inga um flug með Boeing-vélum og
skipulagt flugsamgöngur fyrir þá. Ég
hef notið mikils trúnaðar stjórnvalda
í Kongó sem nú hafa verið lýðræðis-
lega kjörin og er grundvöllur þess að
uppbyggingarstarf geti hafist.
Reyndar er það svo að stjórnvöld í
ýmsum Afríkuríkjum hafa mikið
samband og samráð sín á milli, sem
hefur leitt til þess að fleiri þeirra hafa
leitað eftir minni aðstoð á þessu sviði.
Þetta á einnig við um verklegar fram-
kvæmdir á öðrum sviðum, t.d. varð-
andi fiskveiðar, sem geta haft tölu-
verða þýðingu fyrir íslenska aðila til
framtíðar.“
Þetta hljómar dálítið einsog þú
sért aftur kominn í stórbissniss?
„Ja, mig langar ekki aftur í
stórbissniss. Ég hef bara lent í þessu
óviljandi og losna ekki frá því. Að
mörgu leyti er þetta þó skemmtilegt
og ég hef kynnst indælisfólki. Kabila
forseti Kongó og fleiri helstu ráða-
menn þar minna mig á gamla
ungmennafélagsandann íslenska.
Það er einsog Jónas frá Hriflu sé
mættur holdi klæddur með afstöðu
sína til nýlenduvelda og föðurlands-
ástar!“
Þetta er kannski eitthvað sem til-
heyrir nýfrjálsum löndum?
„Já, ég held það. Og Íslendingar
gera sér almennt ekki grein fyrir
þeim geysilegu tækifærum sem bíða
ónotuð í þessum Afríkulöndum. Þau
hafa af eðlilegum ástæðum varann á
sér andspænis gömlum nýlenduveld-
um, en Norðurlöndin eiga þarna
mikla möguleika því þau hafa að
mestu hreinan skjöld í þeim efnum. Í
Kongó er núna 80% læsi, góðir há-
skólar, frjálsir fjölmiðlar, frjáls gjald-
eyrismarkaður, mikil auðæfi og lýð-
ræðislegir stjórnarhættir.“
Og ert þú að vinna að því að ís-
lenskir verktakar komi að þessu
starfi?
„Það gæti endað með því, já. Meira
um það síðar!“
Léttirinn
Hvernig viltu sjálfur verja þeim
tíma sem eftir er og þú veist ekki
hversu langur er?
„Mér finnst gott að vera uppí
Borgarfirði þar sem við eigum gam-
alt íbúðarhús á æskuslóðum mínum.
Ef ég hef lausan tíma ligg ég í bókum,
alls konar bókum.“
Hvernig tilfinning er að vera sjálf-
ur orðinn að bók?
„Ja, ég finn eiginlega ekki mikið
fyrir því. Ég er mjög ánægður með
samstarfið við Arnþór Gunnarsson
og útgefanda okkar, Eddu útgáfu.
Þetta er í góðum höndum.“
Kannski léttir að hafa losnað við
þessa sögu?
„Að vissu leyti, já. Ég vona að þessi
bók sé nógu mikil spennusaga til að
lesendum leiðist ekki, þótt hún sé
sönn. Og að í henni sé töluverður
fróðleikur fyrir nýjar kynslóðir um
land og þjóð og stjórnarhætti fortíðar
sem gætu virst býsna ótrúlegir nú á
dögum.“
Ljósmynd: Ólafur K. Magnússon
Air Viking Flugfélag Guðna flaug með þremur Boeingþotum til 30 landa á 21 mánuði, aðallega fyrir erlend flugfélög og ferðaskrifstofur.
Náttúruunnandinn Guðni nýtur sveitasælunnar með tveimur barna sinna.
ath@mbl.is