Morgunblaðið - 10.12.2006, Blaðsíða 34

furðufréttir
34 SUNNUDAGUR 10. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
að er tvennt sem sam-
einar bandarísku þjóð-
ina, þjóðsöngurinn og
fáninn. Robert Ripley er
sagður ábyrgur fyrir því
að bandaríski þjóðsöngurinn var lög-
bundinn. Í teikningu í nóvember árið
1929 hélt hann því fram að Banda-
ríkin ættu engan þjóðsöng. Þinginu
bárust ótal bréf í framhaldi af því
sem varð til þess þjóðsöngurinn var
færður í lög árið 1930. Lifibrauð
þessa óvenjulega manns var í hans
eigin orðum „að sannleikurinn er
ótrúlegri en skáldskapur“.
Ripley fæddist árið 1890 í Santa
Rosa í Kaliforníu. Listrænir hæfi-
leikar hans komu snemma í ljós og
hann þótti frambærilegur íþrótta-
maður. Hann hætti skólagöngu árið
1908 og seldi fyrstu myndasöguna
sama ár til tímaritsins Life fyrir átta
dollara, „The Village Belles are
Wringing“. Ári síðar var hann ráðinn
til San Fransisco Bulletin og fljót-
lega eftir það til San Fransisco
Chronicle. Hann flutti til New York
árið 1912 og gerði fyrstu teikninguna
fyrir The New York Globe árið 1913.
Um svipað leyti reyndi hann fyrir
sér hjá New York Giants en meiddist
og þar með lauk hafnaboltaferlinum.
Ripley var framan af íþrótta-
fréttamaður á „The Globe“. Hann
fór að safna skrýtnum staðreyndum
og upplýsingum um einstæð og
óvenjuleg afreksverk í desember ár-
ið 1918 og gerði myndskreytta frá-
sögn af því undir yfirskriftinni
„Meistarar og minnipokamenn“. Það
féll í kramið hjá lesendum og rit-
stjórinn skoraði á hann að finna efni í
aðra slíka teikningu, sem honum
tókst vikuna eftir.
Afskiptum ritstjórans var ekki
lokið, því hann vildi að yfirskriftin
yrði meira krassandi. Það varð úr að
teikningarnar kölluðust „Ótrúlegt en
satt!“ eða „Believe it or not!“ og varð
frasinn brátt á hvers manns vörum.
Ripley ferðaðist víða um ævina og
hafði árið 1940 komið til 201 lands,
þar á meðal Íslands. Hann fór í
fyrstu heimsferðina árið 1922. Alls
staðar leitaði hann uppi það sem gat
vakið furðu og notaði í teikningar
sínar, sem birtust þegar frægðarsól
hans reist hæst í dagblöðum á
sautján tungumálum og náðu þau til
80 milljóna lesenda. Honum bárust
að meðaltali 3 þúsund bréf á viku í
yfir tuttugu ár, yfir milljón á ári, og
þegar hann sló því fram að Lind-
bergh hefði verið 67. maðurinn til að
fljúga yfir Atlantshafið fékk hann yf-
ir 170 þúsund athugasemdir frá les-
Ótrúlegt lífshlaup, en satt!
Ævintýramaðurinn og
skopteiknarinn Robert
Ripley, sem leitaði
furðulegra staðreynda
um allan heim, kom til
Íslands árið 1926 og
hitti meðal annars Jó-
hannes á Borg. Pétur
Blöndal kynnti sér feril
Ripleys og Ísland í
meðförum hans.
Ævintýramaðurinn Robert Ripley ferðaðist um allan heim, líka til Íslands.
Fjörutíu vetra Íslenski hesturinn Pat varð fjörutíu vetra, að sögn Ripleys.
Glíma Ripley hitti Jóhannes á Borg á Íslandsglímunni.
Það er ekki á margra vitorði að
Ripley fór til Íslands sumarið 1928.
Hann skrifar í Reykjavík 26. júní:
„Fyrir þau ykkar sem hafa oft velt
því fyrir sér hvað Íslendingar gera
fyrir utan fiskveiðar, þá ætla ég að
segja ykkur frá glímu. Ég var svo
lánsamur að koma til þessa lands
söngva og sagna (sem ætti að vera
kallað Grænland – ekki Ísland)
þegar átjánda Íslandsglíman var
þreytt.“ Hann segir að glíma sé ís-
lensk fjölbragðaglíma, forn af-
þreying sem hafi aldrei verið iðk-
uð eða kunn utan Íslands heldur
haldið leyndri á sama hátt og jiu-
jitsu af Japönum.
Ripley lýsir því síðan þegar
hann gengur með stráhatt eftir
Pósthússtræti til að skýla aug-
unum fyrir miðnætursólinni og
rekst á plakat með auglýsingu:
„Íþróttavellinum 18. Íslands-
glíman: Þriðjudaginn 26. júní
1928.“ Og fyrsti maðurinn sem
hann rekst á þegar hann mætir á
völlinn er Jóhannes Jósefsson, bet-
ur þekktur sem Jóhannes á Borg.
„Munið þið eftir honum,“ spyr
Ripley lesendur. „Munið þið eftir
„Josefsson-hópnum“ sem ferðaðist
með „Ringling’s Circus“ árum
saman. Hann hafði sítt víkingahár
og var með uppistöðuatriðið, ís-
lenska fjölbragðaglímu og sjálfs-
vörn þar sem hann varðist atlögu
sex manna. Ég kynntist honum í
New York þegar hann kom fram í
Vetrargarðinum og Hippodrome
og í gamla Madison Square Gar-
den með sirkusnum; núna er hann
vel stæður og sestur í helgan stein
í heimalandi sínu.“
Ripley segir Jósefsson mesta
glímumeistara sem uppi hafi verið
á Íslandi: „Hann er Babe Ruth
heimskautsbaugsins hvað vinsæld-
ir varðar – svo það féll í hans hlut
að flytja upphafsávarpið fyrir þrjú
þúsund áhorfendur á Íþróttavell-
inum. Síðan settist hann með
Benedikt Waage og mér á meðan
við fylgdumst með glímukeppn-
inni. Waage er forseti ÍSÍ, en í því
eru 103 íþróttafélög, meðal annars
í glímu, sundi, fimleikum og tennis
(þið gerðuð ykkur ekki í hug-
arlund að keppt væri í tennis á Ís-
landi, er það?).“
Fjallið sem vex
Ripley gerir grein fyrir glím-
unni og segir meðal annars:
„Grunnhugmyndin að glímu er að
gera veikbyggðari manni kleift að
keppa við sér sterkari mann. Lík-
amsþungi hefur ekkert að segja og
sjálfsvörn er það sem leikurinn
gengur út á. Glíma er nánast eins í
dag og hún var fyrir 800 árum.“
Og Ísland kemur oft fyrir á
teikningum Ripleys. Hann teiknar
mynd af „fjallinu sem vex“ 17. júní
árið 1935 og segir um það að
„snævi þakið fjallið – sem gnæfir
yfir norðvesturhluta Íslands“ fari
stöðugt hækkandi. Hann bætir við
að sumarsólin sé ekki nógu heit til
að bræða snjóinn sem safnast fyrir
yfir veturinn og á þá líklega við að
það hækki stöðugt vegna þess að
það hlaðist sífellt ofan á snjóinn.
Að sögn Stefáns Þorlákssonar,
leiðsögumanns og fyrrverandi
menntaskólakennara, sem mynd-
irnar voru bornar undir, á hann
þarna líklega við einhvern hinna
horfnu Vestfjarðajökla, þannig að
hann reyndist ekki alveg sannspár.
Á einni af teikningum Ripleys
frá árinu 1942 segir að ein tegund
fiðrilda, „The Painted Lady“, flytj-
ist frá Íslandi til Afríku og byggir
það á því að fiðrildið ferðist á milli
eftir árstíðum. Á teikningu frá
árinu 1945 er „Greyhound“ og
sagt að hundurinn heiti það ekki
vegna litarháttarins heldur vegna
þess að hann hafi upprunalega
komið frá Íslandi; „Grey“ þýði
hundur á íslensku. Stefán segir
þetta skemmtilega kenningu.
„Vissulega þýðir grey grár hundur
í fornum sögum, en ég held að
kenningin hafi fyrst og fremst
skemmtanagildi.“
Sveltandi og hálffrosin
Á teikningu frá 3. október árið
1930 segir að heitasti hver á Ís-
landi sé 50 gráðum yfir suðumarki
og á teikningu frá 21. október
1930 er teikning af „Pat, íslensk-
um hesti“ sem sagður er 40 ára.
„Þetta getur vel staðist,“ segir
Stefán. „Íslenskur læknir bjó í
Danmörku og hélt lífi í hestinum
sínum í yfir 60 ár.“ Þá er Erlingur
Pálsson yfirlögreglumaður að
synda þvert yfir Skagafjörð á
teikningu frá 20. apríl 1931 og við
myndina stendur: „Hann var fimm
klukkutíma á sundi og [loft]hitinn
19 gráður yfir frostmarki.“
Á einni af teikningum Ripleys er
Hótel Laugarvatn sem „hefur
hvorki ofna né reykháfa“ af því að
„heitar uppsprettur eru notaðar til
hitunar, eldamennsku og bað-
ferða“. Þá er teikning af skútunni
„Columbine“ sem var yfirgefin af
áhöfn sinni í Leirvík. „En í flýt-
inum gleymdu þeir kvenfarþega,
frú Inge Bjorn, sem rak með skip-
inu, sveltandi og hálffrosin úr
kulda, í 108 daga milli Íslands og
Noregs.“
„Þetta er stórkostleg saga,“ seg-
ir Stefán hrifinn. „Og hún lifði
þetta af, ekki satt? Allsber og
klæðlaus. Jú, jú, náttúrlega.“
Íslandsheimsókn Ripleys
Heitur hver Ripley segir frá heitasta hver á Íslandi.