Morgunblaðið - 10.12.2006, Blaðsíða 40

40 SUNNUDAGUR 10. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
12. desember 1976: „Hvað er
okkur kærara en einmitt
landið sjálft og náttúrufegurð
þess og þau menningarlegu
verðmæti, sem við munum
skilja eftir fyrir ókomnar
kynslóðir, verðmæti, sem
munu tengja þær við þetta
einstæða land og sögu þess,
alveg eins og það hefur valdið
því, að við, sem hér lifum nú
höfum fest hér svo djúpar
rætur? Við höfum efni á því
að verja umtalsverðum fjár-
munum til þessara verkefna
nú í tilefni 1100 ára afmælis
Íslandsbyggðar. Við höfum
efni á því að veita okkur þann
munað að leggja verulega
fjármuni til þessara verðugu
verkefna, enda í samræmi við
annað á Þjóðhátíðarárinu að
veita þessu fé til varðveizlu
menningarverðmæta, eins og
forsætisráðherra benti á í
ræðu sinni, þegar hann tók
við gjöf Seðlabankans.
Margvísleg merk verkefni
voru ákveðin í sambandi við
þjóðhátíðina 1974, sem nú
stafar ljómi af, s.s. hringveg-
urinn, Gjábakkavegur, sem
nú nýtur mikilla vinsælda,
söguritunin í samráði við Hið
íslenska bókmenntafélag og
vel er á veg komin o.fl.“
. . . . . . . . . .
7. desember 1986: „Gangi sá
vilji samningsaðila eftir, að
hagur hinna lægst launuðu
batni í raun meira en ann-
arra, er miklum árangri náð.
Reynslan segir mönnum, að
umhyggjan fyrir hag þeirra,
er lökust hafa launin, sé oft
meiri í orði en á borði. Þegar
ég reyndi í samningunum
núna, kom það einnig í ljós að
talsmenn sumra hópa töldu
sér fyrir bestu að draga sig í
hlé og bíða átekta.Yfirlýs-
ingar samningsaðila um að
hinn nýi samningur tryggi
efnahagslegan ávinning febr-
úarsamninganna, verða
marklausar, ef kaupmáttur
allra launa hækkar um 30%
milli ára eins og lágmarks-
launanna. Verði ekki unnt að
segja skorður við því, eru
samningamennirnir að hefja
hraðferð inn í nýja verðból-
guiðu.“
. . . . . . . . . .
8. desember 1996: „Rekstur
sjálfstæðs GSM-símakerfis
er fyrsta skrefið í þá átt að
afnema einkarétt Pósts og
síma á þessu sviði viðskipta-
lífsins og á eftir að skila sér í
lægri kostnaði fyrir neyt-
endur. Eins og nú háttar er
GSM-símaþjónustan alltof
dýr.
En jafnframt hefur sam-
gönguráðuneytið tilkynnt, að
sérstakt gjald verði tekið fyr-
ir starfsleyfi bæði Pósts og
síma og hins væntanlega
nýja samkeppnisaðila. Á
gjaldið að standa undir
kostnaði við útboðið og önnur
verkefni þessu tengd. Þessi
gjaldtaka er mikilvægt skref
í rétta átt en aðeins fyrsta
skref. Þar sem einungis er
gert ráð fyrir, að tveir aðilar
hafi rétt til að reka slíkt
símakerfi hér er augljóst, að
um takmörkuð gæði er að
ræða.“
Fory s tugre inar Morgunb laðs ins
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
GREINING Á HÆTTU
Athyglisverðar upplýsingarkoma fram í grein DavíðsLoga Sigurðssonar, blaða-
manns Morgunblaðsins, hér í blaðinu
í gær um að sérstök greiningardeild
hjá sýslumannsembættinu á Kefla-
víkurflugvelli hafi um tveggja ára
skeið unnið að greiningu á áhættu á
þeim svæðum, sem íslenzkir friðar-
gæzluliðar starfa á. Þetta er að sjálf-
sögðu skref í rétta átt en jafnframt
kemur á óvart að ekki hafi verið sagt
frá þessari starfsemi fyrr.
Þessar upplýsingar vekja hins veg-
ar upp þá spurningu hvernig staðið er
að gerð áhættumats á því hver staðan
er í öryggismálum okkar Íslendinga
sjálfra hverju sinni. Er unnið jafn
skipulega að því og gert er í þessu til-
viki varðandi störf friðargæzlu-
manna?
Meðan á viðræðum við Bandaríkja-
menn stóð um framtíð varnarliðsins
hér á Íslandi var ljóst að einn af veik-
leikum íslenzku samninganefndar-
mannanna var sá að þeir byggðu ekki
á jafn sterkum grunni og Bandaríkja-
menn í greiningu á þeirri hættu sem
að Íslandi gæti steðjað.
Nú eru að hefjast viðræður við
Norðmenn og fleiri þjóðir um sam-
starf við þær um öryggismál á Norð-
ur-Atlantshafi. Þá er auðvitað mikil-
vægt að við Íslendingar höfum á að
byggja sjálfstæðu mati á því hvað að
okkur snýr í þessum efnum. Höfum
við í okkar höndum sjálfstæða grein-
ingu á því? Hefur slíkri starfsemi ver-
ið komið á fót í utanríkisráðuneytinu
eða dómsmálaráðuneytinu?
Það er mikilvægt þegar horft er til
framtíðar að við getum byggt á
traustum grunni í samskiptum okkar
við aðrar þjóðir á þessu sviði.
Morgunblaðið hefur áður lýst
þeirri skoðun að mikilvægt sé að
koma á fór eins konar rannsóknar-
stofnun í utanríkis- og öryggismálum
sem byggðist á svipuðum grunni og
norska utanríkismálastofnunin.
Eðlilegt er að þetta sé rannsókn-
arstofnun sem hafi yfir að ráða
starfskröftum ungra og eldri fræði-
manna á þessu sviði og geti verið ein-
hvers konar sjálfstæður bakhjarl
greiningadeildar á vegum utanríkis-
ráðuneytisins sem geti líka orðið
gagnrýnandi þeirrar stefnu sem
mörkuð er á hverjum tíma á vegum
stjórnvalda.
Telja má víst að pólitísk samstaða
sé um að koma upp slíkri greining-
ardeild á vegum utanríkisráðuneytis
og sjálfstæðri utanríkismálastofnun
sem hugsanlega mundi starfa í
tengslum við Háskóla Íslands.
Og vegna þess að sú pólitíska sam-
staða er áreiðanlega fyrir hendi er í
raun og veru ekki eftir neinu að bíða
að koma þessari starfsemi af stað.
Æskilegt er að sjálfstæð utanrík-
ismálastofnun verði sett á stofn
snemma á næsta ári og helzt fyrir
kosningar þannig að stefna sé mörk-
uð að þessu leyti. Við eigum nú yfir að
ráða nokkrum fræðimönnum og sér-
fræðingum á þessu sviði sem æskilegt
væri að fá til starfa hjá slíkri stofnun.
Starfsemi sjálfstæðrar utanríkis-
málastofnunar mundi verða íslenzk-
um stjórnvöldum mikill styrkur í
þeim viðræðum sem framundan eru
við Norðmenn, Dani, Breta, Kanada-
menn, Atlantshafsbandalagið og
hugsanlega Þjóðverja um öryggismál
á Norður-Atlantshafi.
Í kjölfar frétta um greiningardeild-
ina hjá sýslumannsembættinu á
Keflavíkurflugvelli er ástæða til að
beina þessum málum í tvo fasta far-
vegi. Annars vegar að sú starfsemi
verði þróuð og færð yfir í utanríkis-
ráðuneytið eða dómsmálaráðuneytið
og hins vegar að Utanríkismálastofn-
un Íslands verði sett á stofn, sem
sjálfstæð rannsóknarstofnun, sem
verði stjórnvöldum til ráðuneytis.
Þegar á heildina er litið verður ekki
annað sagt en að viðbrögð íslenzkra
stjórnvalda hafi verið snögg í kjölfar
brottfarar varnarliðsins og að þau
séu í réttum farvegi.
S
íðustu daga hafa farið fram áhuga-
verðar umræður hér á síðum Morg-
unblaðsins um einstaka þætti heil-
brigðiskerfisins og þá ekki Sízt um
eftirlit með einkastofum, sem orðið
hafa til á seinni árum þar sem mikill
fjöldi aðgerða er framkvæmdur ár hvert. Segja
má að með einkastofunum sé til orðinn einkarek-
inn valkostur í heilbrigðiskerfinu vegna þess að
þær aðgerðir sem þar eru framkvæmdar eru
orðnar býsna umfangsmiklar. Segja má með
nokkrum sanni að stærstu einkastofurnar séu
orðnar litlir spítalar ef horft er til fjölda lækna og
annarra heilbrigðisstarfsmanna sem þar er að
finna, aðstöðu og tækjabúnaðar. Hins vegar er
þar ekki um innlagnir að ræða svo vitað sé.
Vegna umfangs þessarar starfsemi er eðlilegt
að spurningar vakni um hvernig eftirliti sé háttað
með henni, ekki sízt í kjölfar dóms um mistök við
brjóstastækkun.
Í frétt í Morgunblaðinu í gær, föstudag, um
þetta mál segir m.a.:
„Landlæknisembættið hefur ekki haft nægilegt
eftirlit með einkareknum læknastofum, sem þeg-
ar eru í rekstri en eftirlit með þeim er mun minna
en með heilsugæzlu og sjúkrahúsum, segir Matt-
hías Halldórsson landlæknir. Til að stofna einka-
rekna læknastofu þurfa læknar að hafa aflað sér
sérfræðimenntunar auk þess, sem þeir þurfa að fá
leyfi frá heilbrigðiseftirlitinu. Til langs tíma var
ekki sérstakt eftirlit með því að einkareknar
skurðstofur uppfylltu allar kröfur, sem gerðar
eru.
Samkvæmt gæðastaðli, sem gefinn er út af
Landlæknisembættinu um svæfingar og deyfing-
ar á einkaskurðstofum í apríl 2003 ber að skipa
nefnd, sem tryggja á að kröfur, sem gerðar eru
um aðstöðu, tækjabúnað og starfsfólk séu upp-
fylltar. Það á þó eingöngu við um nýjar stofur,
sem opnaðar eru en síðan staðallinn var gefinn út
hefur engin ný stofa verið opnuð og nefndin því
ekki verið stofnuð. Matthías segir að engin
ákvæði í þessum nýja staðli kveði á um, að nefndin
skuli hafa eftirlit með að staðlinum sé fylgt á þeim
skurðstofum sem þegar eru með starfsemi. Allir
svæfingalæknar eigi þó að vita af staðlinum og
fara eftir honum enda hafi þeirra félög staðið að
útgáfunni ásamt landlæknisembættinu.“
Starfandi landlæknir segir ennfremur í samtali
við Morgunblaðið:
„Það má segja, að enn þá hafi ekki verið komið
á nægilegu eftirliti með þessu … Það verður að
segjast eins og er að það er ekki viðunandi, að við
séum með minna eftirlit með einkareknum stofum
en með heilsugæzlunni og sjúkrahúsunum. Það er
jafnvel ástæða til að fylgjast betur með þeim, því
að þar eru menn að vinna einir en á spítölunum er
líka innra eftirlit þar sem læknar vinna með koll-
egunum á spítalanum.“
Miðað við það sem gengur og gerist í opinber-
um umræðum er lofsvert hvað landlæknir er op-
inn í þessum ummælum, ekki sízt í ljósi þess að
embættið hefði augljóslega getað gert betur. Það
er t.d. erfitt að skilja hvers vegna ekki hefur verið
tekið upp virkt eftirlit með þeim stofum sem fyrir
voru, jafnvel þótt þess sé ekki sérstaklega getið í
umræddum staðli að hann skuli virka aftur á bak
ef svo má segja. Auðvitað er ekki síður nauðsyn-
legt að fylgjast með þeim stofum sem hafið höfðu
rekstur áður en staðallinn var tekinn upp en þeim
sem kunna að verða settar á stofn eftir tilkomu
hans.
Í samtali við Morgunblaðið í dag, laugardag,
segir Ragnar Jónsson, formaður Íslenzka bækl-
unarlæknafélagsins, að mun minni líkur hefðu
verið á læknamistökum árið 2001 ef gæðastaðlar
fyrir einkastofur hefðu þá verið komnar fram og
bætir við:
„Það geta alltaf orðið óhöpp og komið óvæntir
fylgikvillar í aðgerð. En ég held að líkurnar á því
séu mun minni. Tækjabúnaður er alltaf að verða
betri og lyf sömuleiðis, auk þess sem rútínan við
aðgerðir er orðin meiri. En óhöpp geta alltaf
gerzt.“
Sveinn Einarsson, svæfingalæknir og stjórn-
arformaður Læknahússins í Domus Medica, þar
sem umrædd læknamistök áttu sér stað fyrir
nokkrum árum segir að við gerð gæðastaðalsins
hafi staðið til að skipa eftirlitsnefnd með einka-
stofum en af því hafi ekki orðið vegna anna og
bætir síðan við:
„En við Matthías töluðum um það í gær
(fimmtudag) að þetta gæti orðið til þess að við
settum nefndina á fót og ég reikna með að það
verði upp úr áramótum.“.
Það vekur auðvitað athygli að settur er upp
gæðastaðall en ákvæðum hans ekki fylgt eftir að
þessu leyti fyrr en þetta mál kemur upp sem aug-
ljóslega verður til þess að slík eftirlitsnefnd verð-
ur sett á fót. En jafnframt lofsvert að læknarnir
gera enga tilraun til að leyna þessari staðreynd.
Um þetta segir svo Kristján Guðmundsson,
stjórnarformaður Læknastöðvarinnar í
Glæsibæ:
„Við höfum býsna lítil samskipti við embættið.
Landlæknir hefur helzt kallað eftir yfirliti um
sjúkdómsgreiningar og í fljótu bragði er það hið
eina, sem embættið hefur gert að eigin frum-
kvæði. Á hinn bóginn kemur það reglulega fyrir,
að ég hringi í landlækni til að spyrja hann álits á
hinum ýmsu málefnum. En landlæknir sinnir
ekki virku eftirliti á læknastofum úti í bæ. Það
væri ekki mikil fyrirhöfn fólgin í því að hann
kæmi hér við tvisvar á ári til að athuga hvort
ekki væri allt í lagi. Það væri hið bezta mál og ég
tel, að menn myndu fagna auknu eftirliti.“
Og Kristján Guðmundsson bætir við:
„Skoðun mín er sú, að faglegt eftirlit frá land-
lækni mætti vera meira. En ég held, að emb-
ættið hafi ekki haft bolmagn til að sinna eftirlit-
inu. Okkur, sem störfum utan spítala er það
mjög í óhag að það sé einhver óregla á hlut-
unum.“
Á þeim þremur læknastofum, sem hér hafa
verið nefndar eru framkvæmdar um 14 þúsund
aðgerðir á ári. Það gefur auga leið hversu mik-
ilvægt það er að vel sé fylgzt með starfsemi
þeirra. Forráðamenn þeirra eru að kalla eftir
auknu eftirliti. Þeim er auðvitað ljóst að sjúk-
lingar gangast ekki undir aðgerðir utan spítala
nema þeir séu nokkuð vissir um að vinnubrögð
og tækjabúnaður uppfylli þær ýtrustu kröfur
sem gerðar eru á sjúkrahúsum. Þess vegna er
allra hagur að stíft eftirlit verði með rekstri
einkarekinna læknastofa og væntanlega verður
það tekið upp frá og með áramótum.
Aðrir staðlar
Á
allmörgum undanförnum árum
hefur töluvert verið rætt um
nauðsyn þess að koma á fót
einkareknum valkosti í heilbrigð-
iskerfinu. Um það hafa farið
fram umræður á hinum pólitíska
Laugardagur 9. desember
Reykjavíkur
Keilir kuldalegur á að líta.