Morgunblaðið - 21.01.2007, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
LÍFIÐ Í ÁRBÓT
Þ
að reka eflaust margir upp
stór augu sem verða á vegi
„kúrekagöngunnar“, en svo
er gangan nefnd þegar um
100 nautgripir eru reknir frá Árbót
að Sandi á vorin og aftur til baka á
haustin. „Þetta er óvenjustór rekst-
ur, enda ekki margir bæir sem eiga
svona marga gripi og reka þá svona
langa leið,“ segir Hákon.
Það voru hins vegar engir naut-
gripir með í för þegar hann flutti
ásamt Snæfríði með búslóðina í Ár-
bót árið 1974, en þau leigðu jörðina
fyrstu árin. „Þegar við tókum þá
ákvörðun að flytja hingað höfðum
við þegar kortlagt hvernig við gæt-
um stækkað búið og hvaða mögu-
leikar væru fyrir hendi.“
Nóg frelsi í nautgriparækt
En það var ekki alltaf jafn blóm-
legt í Árbót. „Þetta var afskekktur
bær,“ segir Hákon. „Það var verið
að byggja nýtt íbúðarhús, þannig að
það var aðeins fokhelt og við bjugg-
um fyrst í því gamla, og auk þess
voru hér fjárhús og hlaða, en ekki
annar húsakostur.“
„Síðan þá höfum við ræktað mikið
upp, gróðursett mikið af trjám og
höfum eins og fleiri bændur hér í
sveitinni verið að rækta upp mela
sem eru að blása upp á heiðinni,“
segir Snæfríður. „Það er mín per-
sónulega skoðun að það sé skylda
þeirra sem eiga land að skila því í
betra horfi en þegar þeir tóku við
því. Og við höfum reynt að lifa eftir
því.“
Þegar fyrsta árið byrjuðu þau í
nautgriparækt, keyptu 30 kálfa af
kúabændum og voru auk þess með
margt fé. „Við tókum síðan stórt
stökk þegar við byrjuðum með
Galloway-holdanautin og byggðum
fjósið árið 1982,“ segir Hákon. „Við
keyptum nokkrar kvígur úr Gunn-
arsholti og Hríseyjarnautin áratug
síðar, 136 gripi. Enn eru sárafáir
með Galloway-naut og ég skil það
ekki því það er mikill skortur á
nautakjöti og verðið hefur aldrei
verið eins hátt. Svo kvarta menn yfir
því að bændur hafi ekki frelsi. Það
er frelsi í þessari grein, en því fylgir
ábyrgð; menn þurfa að selja nauta-
kjötið sjálfir.“
Að sögn Hákons reyndist fjósið
lykilforsenda fyrir velgengni í naut-
griparæktinni. „Um leið og við feng-
um góða aðstöðu gátum við slátrað
til að mæta eftirspurn, en áður var
öllu slátrað á haustin. Það hefur
einnig reynst afar vel að halda öllu
ferlinu, nema slátruninni, innan fjöl-
skyldunnar. Viðar sonur okkar er
bústjóri í Árbót og sér til þess að
gæði kjötsins séu mikil, enda fara
hreinræktuðu holdanautin flest í
UN1-úrval. Þeim er síðan slátrað í
verktöku hjá B. Jensen á Akureyri,
en synir okkar, Gunnar Óli og Örn
Logi, fullvinna allt kjöt sem við
framleiðum, nauta- og kindakjöt, í
kjötiðjunni Viðbót á Húsavík. Þeir
annast líka markaðssetningu og sölu
á því, auk þess að flytja inn hrein-
dýrakjöt frá Grænlandi. Öll virð-
iskeðjan er því í höndum fjölskyld-
unnar.“
Meira svigrúm til að hagræða
Kaflaskil urðu í rekstrinum með
kaupum á Bergi árið 1999, en þar er
fjós sem tekur 70 nautgripi. „Fjósið
var ekki fullfrágengið þegar við
keyptum Berg, en við settum í það
nýjar innréttingar og fengum mun
meiri afkastagetu,“ segir Hákon.
„Við keyptum svo Sand árið 2001,
þannig að við eigum orðið þrjár
jarðir,“ segir Snæfríður. „Sandur og
Berg liggja saman og þar er mikið
graslendi, sem nýtist fyrir gripina á
sumrin, kýrnar og kálfana. Í Árbót
er lítið graslendi fyrir nautgripi og
við nýtum það frekar fyrir sauðfé.
Með auknu beitilandi og öðru fjósi
höfum við fjölgað mikið og getum
stýrt því þannig að við höfum hús-
pláss fyrir allar skepnurnar á vet-
urna.“
Viðar sonur þeirra er sestur í eld-
húskrókinn og leggur orð í belg.
„Það er miklu meira svigrúm til
að hagræða og hliðra til í sambandi
við slátrun og fleira ef við höfum
nóg húsnæði og næga haga á sumr-
in.“
– Hvernig eru framtíðarhorfur?
„Þær eru bjartar eins og er,“ seg-
ir Viðar. „Ef menn standa sig, fram-
leiða gott kjöt og sinna markaðnum
vel, þá eru allir vegir færir. Afkoma
búsins er mjög góð og maður hittir
ekki marga bændur sem viðhafa slík
orð. Við getum hagað framleiðsl-
unni í samræmi við eftirspurn, kaup-
um nýjar vélar á hverju ári, og nú er
þetta bara spurning um hvort við
viljum stækka enn frekar. Þá þyrft-
um við að bæta við húsnæði.“
„Fyrir fimmtán árum gekk ekki
vel að selja og það hefur breyst á
áratug,“ segir Hákon. „Þegar ver-
tíðin hefst hjá hótelunum á vorin er
mikil eftirspurn. Allt veltur á því að
vera markaðstengdur, en fylgja ekki
gamla hugarfarinu, að fjölda-
framleiða fyrir SÍS, slátra á haustin
og setja allt í frost.“
„Sú grundvallarbreyting hefur
orðið á framleiðslunni að nú hringja
MIKILVÆGT AÐ LÆRA INN Á NÁTTÚRUNA
Nautgriparæktin Snæfríður í fjósinu með sonarsyni sínum Hlyni Viðarssyni 9 ára sem er mikill bóndi í sér, en nautgriparækt er grunnurinn að búrekstrinum að Árbót.
Virðiskeðjan Bræðurnir Örn Logi og Gunnar Óli reka kjötvinnsluna Viðbót á Húsavík.
„Fylgjum ekki gamla hugarfarinu, að fjöldaframleiða fyrir SÍS, slátra á haustin og setja allt í frost.“