Morgunblaðið - 21.01.2007, Qupperneq 58

|sunnudagur|21. 1. 2007| mbl.is
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
Þ
að er svosem enginn stórviðburður að
setjast með vinum á kaffihús um
helgar, og sötra latte eða capuccino í
kuldanum. Maður er farinn að búast
við því í dag, að það sé lifandi tónlist
í boði, og þannig var það eitt nýliðið föstudags-
kvöldi á Rosenberg í Lækjargötu. Tríóið
Krummfótur gerði sig heimakomið á sviðinu um
hálf-ellefuleytið, þrír ungir strákar, sem greini-
lega kunnu ýmislegt fyrir sér og höfðu einhvern
hlustað vel á Django Reinhardt og Quintette du
Hot Club de France.
En í kringum þessa efnilegu stráka var stelpa
að snattast, stelpa með fiðlu, glæsileg, ung, stíg-
vélaðistelpa sem faldi andlitið bak við sítt dökkt
hár. Týpan eins og frá sjöunda áratugnum.
Kannski Nico endurfædd? Maður vissi ekki al-
veg til að byrja með hvort hún ætlaði að spila
með eða ekki. Hún tók sér tíma í að laga pikköpp-
inn og stilla fiðluna, en settist síðan hengslalega á
háan koll aftast á örsviðinu á Rosenberg. Var við
einhverju að búast?
Hver er þessi Unnur Birna?
Hún var kynnt sem Unnur Birna frá Akureyri,
og þegar hún byrjaði að spila læddist að manni
sú notalega kennd, að nú væri maður að upplifa
eitthvað nýtt og verulega spennandi. Íslenskur
djassfiðlari, tæknilegur, en samt ótrúlega heitur
og fullur af músík og swingi. Já, það var kjarni
málsins; þessi stelpa var að spila eins og hún ætti
lífið að leysa, af dýpt og tilfinningu, og augljósri
náðargáfu í músíkinni. Hver var hún? Hvaðan
kom hún? Og hvernig varð þetta hljóðfæri eins
og hennar eigið líffæri?
„Ég þverneitaði að þurfa að læra nótur og
byrjaði hjá kennara sem leyfði mér að spila eftir
eyranu. Kennarinn spilaði fyrir mig og ég lærði
allt þannig,“ segir Unnur Birna Björnsdóttir.
Hún er fædd inn í tónlistarfjölskyldu; foreldrar
hennar spila báðir, faðir hennar er Björn Þór-
arinsson í Mánum, - margir þekkja hann sem
Bassa í Glóru, og móðir hennar, Sigríður Birna
Guðjónsdóttir er söngkona, framhaldsskólakenn-
ari og píanókennari. Þau reka eigin tónlistar-
skóla, Tónræktina á Akureyri og stelpan sem
vildi ekki læra nótur er sjálf orðin tónlistarkenn-
ari þar.
„Svo fór ég í tónlistarskólann á Akureyri og
var þá neydd til að læra nótur. Ég reyndi fyrst að
komast upp með að láta kennarann spila fyrir
mig; ég mundi allt eftir eyranu þegar ég kom
heim úr tímum, en svo kom að því að hún sagði:
„Nei, nú verður þú að gera þetta sjálf.“ Það var
ógeðslega erfitt fyrst. En svo kom það loksins.
Ég ákvað einn daginn að nú skyldi ég læra allar
nóturnar á fiðlunni og gerði það. Svo kom þetta
bara.“
Það var í Sweet Georgia Brown
Þegar Unnur Birna var 12 ára kom djassgít-
arleikarinn Robin Nolan frá Hollandi til Ak-
ureyrar og hélt masterclass-námskeið í „sígauna-
dassi“. Hún var of ung til að fá að fara á
námskeiðið en fékk að fylgjast með. Árið eftir
fékk hún að vera með og spila. „Ég elskaði djass,
og var búin að hlusta mikið. En þegar ég kynntist
sígaunadjassinum varð ég ástfangin af þeirri tón-
list, og sat heima og æfði og æfði og spilaði. Ég
man þegar ég gerði fyrsta sólóið mitt - það var í
Sweet Georgia Brown. Það var fyndin tilfinning
sem kom yfir mig. Það opnuðust dyr og ég fann
að ég gat gert þetta. Sko, maður á bara að spila -
skilurðu. Engar hömlur. Maður á að spila það
sem manni dettur í hug.“
Tónlist á ekki að vera skemmtileg
Robin Nolan hefur komið reglulega til Ak-
ureyrar með tríó sitt, spilað og haldið námskeið,
stundum með fiðluleikara - stundum ekki. Það
var þegar norski djassfiðlarinn Ola Kvernberg
kom norður í fyrrasumar að Unnur Birna segir
að það hafi „gjörsamlega kviknað á einhverju frá-
bæru“ í spilamennskunni. „Ég held ég hafi lært
mest af því sem hann kenndi mér,“ segir hún.
Unnur Birna segir að hún hafi alltaf upplifað
sig þvingaða í klassíkinni og erfitt til dæmis að
spila á tónleikum. „Skilaboðin sem mér fannst ég
vera að fá voru: „Tónlist á ekki að vera skemmti-
leg“. Allir stara á mann með dómarasvip. Í tón-
listarskólanum hafði ég alltaf á tilfinningunni að
ég væri lélegust af öllum í heiminum og að það
yrði hræðilegt ef maður gerði einhver mistök.
Mér fannst eins og það þætti ekkert merkilegt að
spila músík eins og ég er að spila í dag.
Anna Podhajska kenndi mér og ég er henni
mjög þakklátt fyrir allt sem hún kenndi mér.
Hún lagaði alla tækni hjá mér gjörsamlega; gaf
ekkert eftir og slakaði ekkert kröfunum á þótt ég
vildi bara vera að spila mitt og gefa skít í allar
reglur. Þegar hún sá að ég yrði engin sinfón-
íudúkka þá leyfði hún mér að vera meira ég. Ég
er þakklát fyrir það.“
Tónlistarfólk er of háð nótum
Þótt Unnur Birna hafi verið svona „óþæg“ og
haft þá sterku hvöt að finna sína fjöl í fiðlu-
leiknum, þá vildi hún ekki hætta - sem betur fer. Í
dag er hún sjálf að kenna tónlist, og fyrir jól tók
hún að sér að stjórna Barnakór Glerárkirkju í af-
leysingum. Af og til gerist hún svo „sinfón-
íudúkka“ og spilar með Sinfóníuhljómsveit Norð-
urlands og segir það alveg svakalega
skemmtilegt. „Í kennslunni reyni ég að finna út á
hvaða forsendum hver og einn vill læra. Ég vil
þjálfa eyra nemendanna og læt þá spila eftir eyr-
anu, en reyni að lauma nótunum að líka, svo þeir
séu fær um hvort tveggja. Tónlistarfólk er allt of
háð nótum. Það er sorglegt þegar rosagóðir tón-
listarmenn geta ekki spilað einföldustu lög í
heimi nótnalaust. Nótur eru hjálpartæki. Það
væri engin munnleg geymd ef enginn gæti sagt
sögu öðru vísi en að lesa hana af bók.“
Undir vegg með sígaunakarli
Framtíð Unnar Birnu er óráðin um allt annað
en eitt: „Mig langar bara að spila og spila og
spila. Helst vildi ég fara eitthvert út í heim þar
sem ég get sest undir vegg með einhverjum
gömlum sígaunakalli og læra af honum allt sem
hann kann. Annars langar mig líka rosalega að
verða kvikmyndaleikstjóri, leikkona og söng-
kona. Og auðvitað líka að vera fiðluleikari. Mig
langar að þjálfa mig áfram í að spila af tilfinn-
ingu. Já, bara spila og spila og spila.“
„Mig langar bara að
spila og spila og spila“
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Flott Unnur Birna Björnsdóttir fiðluleikari á Akureyri.
Unnur Birna Björnsdóttir spilar sígauna-
djass af mikilli fimi og djúpri tilfinningu
staðurstund
Fimmta breiðskífa Pósthússins
frá Tuva heitir Hendur. Atli
Bollason segir sveitina ekki
þjást af hugmyndaþurrð. » 65
plötudómur
Á undanförnum árum hefur
Árni Matthíasson farið til
Barcelona og sankað að sér
spænskri tónlist. » 61
sunnudagspopp
Á sýningu Hlyns Helgasonar
getur að líta ljósmyndir af öllum
63 hurðum Landspítala – há-
skólasjúkrahúss. » 60
myndlist
Þorgeir Tryggvason var lítt hrif-
inn af leikritinu Sælueyjunni
sem frumsýnt var í Þjóðleik-
húsinu á föstudaginn. » 59
leiklist
Slúðurpressan gengur ansi
langt í túlkun sinni á atferli
fræga fólksins eins og nýlegt
dæmi sannar. » 69
fólk