Morgunblaðið - 08.02.2008, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 8. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞESSA dagana eru að berast inn
um bréfalúgurnar álagningarseðlar
fyrir fasteignagjöld sem virðast í
hróplegu ósamræmi við fréttir sem
birzt hafa í fjölmiðlum um lækkanir
gjaldanna. Skemmst er að minnast
þess er nýr meirihluti tók við í
Reykjavík og helsta stefnumál F-
listans var að lækka fasteignagjald
um 5%, þ.e.a.s. lækkunin byggðist á
því að fasteignaskatturinn sem átti
að hækka um 11,4% hækkaði aðeins
um 5,8%. Ég heyrði hvergi minnst á
það að sorphirðugjaldið hækkaði um
32,5% milli ára. Eflaust er það svo
að laun þeirra sem sjá um sorp-
hirðuna hafa hækkað
svo mikið að nauðsyn-
legt var að hækka
gjaldið.
Miklar hækkanir í
Reykjavík
Hækkunin í Reykja-
vík varð því „aðeins“
liðlega 12% í stað 15%.
Hvaða rök eru fyrir því
að hækka fast-
eignagjöldin svona
mikið árlega? Ég held
að enginn bæjar- eða
borgarfulltrúi á landinu
hafi áttað sig á hvað er
að gerast. Nú er svo komið að fast-
eignagjöldin eru orðin baggi á öllum
láglauna- og meðalfjölskyldum.
Í frétt í Morgunblaðinu 24. janúar
sl. kom fram að íbúðareigendur í
Reykjavík sem eiga 140 fm húsnæði
og 20 fm bílskúr greiða liðlega 150
þúsund kr. í fasteignagjöld og dæm-
ið er miklu verra í minni heima-
byggð, Reykjanesbæ. Við hjónin bú-
um í 116 fermetra raðhúsi og
bílskúrinn hjá okkur er 24 fm. Á
þessu ári greiðum við 185 þúsund
krónur fyrir okkar eign en fyrir sex
árum, þ.e. árið 2002, greiddum við
liðlega 99 þúsund krónur. Með sama
áframhaldi tvöfaldast gjöldin á sjö
árum. Engu virðist skipta hvort
hægri- eða vinstrimenn eiga í hlut
eins og berlega kemur í ljós í
Reykjavík.
ASÍ og verðbólgan
Þessar hækkanir verður að
stöðva. Mín tillaga er sú að þeir að-
ilar sem sitja nú og karpa um kaup
og kjör snúi sér til bæjarstjórna
landsins og krefjist þess að þessari
þróun verði snúið við
nú þegar. Bæjarstjórn-
armenn geta svo aftur
snúið sér til ríkisins og
krafist stærri hluta
kökunnar í sköttum
sem lagðir eru á þjóð-
ina. Ég held reyndar
að svona tillaga sé
ágætis hugmynd í bar-
áttunni gegn verðbólg-
unni sem ekkert ræðst
við þessi misserin.
Ef rýnt er í gjalda-
seðilinn þá ber fast-
eignaskatt hæst. Á mín-
um seðli eru þetta 67
þúsund krónur eða svipað og á 140
fm íbúðinni í Reykjavík. Ég velti því
fyrir mér fyrir hvað ég er að greiða
og helsta niðurstaða mín er sú að
þetta sé greiðsla fyrir að fá að eiga
íbúð í bæjarfélaginu. Með augum
gárunganna er auðveldara að skilja
ástæðuna í Reykjavík. Þar þarf að
kaupa hús við Laugaveginn fyrir
hundruð milljóna og sér ekki fyrir
endann á þeim ósköpum.
Kalda vatnið og Hitaveitan
Þá borga ég liðlega 41 þúsund
krónur fyrir kalda vatnið úr kran-
anum sem rennur beint til Hitaveitu
Suðurnesja. Ég kaupi líka heita
vatnið af Hitaveitunni en það er
margfalt ódýrara en það kalda. Ég á
erfitt með að skilja rökin fyrir því.
Hins vegar veit ég að Hitaveitan er
búin að kaupa upp nær allar vatns-
veitur á Suðurnesjum og þeir þurfa
ekki einu sinni að sækja um hækk-
anir því bæjarstjórnirnar sjá um að
hækka vatnið fyrir þá.
Í lokin vil ég svo geta þess að fast-
eignaskattarnir í Reykjanesbæ
hækkuðu aðeins um 6% milli áranna
2007 og 2008. Ég vona að ástæðan
sé sú að þeim hafi ofboðið hækk-
anirnar sem orðið hafa undanfarin
ár.
Skattalækkanir/hækkanir
Stefán Ólafsson lektor hefir skrif-
að nokkrar greinar um skattamál
þar sem hann heldur því fram að
skattar á Íslandi hafi ekkert lækkað
undanfarin ár. Blekið er vart þornað
í penna hans þegar mætir menn
með Árna Mathiesen fjármála- og
Geir Hilmar Harde forsætisráð-
herra í forystu lýsa því yfir að ekk-
ert sé að marka Stefán. Svo mikið
gengur á að fluttur er inn skatta-
sérfræðingur frá Bandaríkjunum
sem hælir ríkisstjórninni í hástert
og telur að vart sé að finna betri
stjórn peningamála á byggðu bóli.
Ég velti því fyrir mér hvort sérfræð-
ingurinn hafi aðeins fengið að lesa
þrjár fyrstu síðurnar í bókinni. Var
því lýst fyrir honum hvernig það
gengur fyrir sig að við fáum nokkra
hundraðkalla frá fjármálaráðherra í
hægri buxnavasann en á meðan tína
bæjarstjórnarmenn fimmþús-
undkallana upp úr vinstri vasanum?
Ystu þolmörk þanin
Ég velti því fyrir mér hvort bæj-
arstjórnir þessa lands séu ekki kom-
in á ystu þolmörk varðandi fast-
eignagjöldin. Þessa dagana reynir
mjög á reykingabann sem sett var í
fyrra og erum við að verða vitni að
fyrsta þjóðarbrotinu að minnsta
kosti á minni lífstíð, þ.e. það hefur
verið gengið of langt í lagasetningu
gagnvart reykingafólki.
Af hverju hækka fasteignagjöld
um 6%-12 eða jafnvel 15% á meðan
sá sem á að greiða fær 3% launa-
hækkun? Það eru engin rök að segja
að fasteignamat hafi hækkað svo og
svo mikið.
Fasteignagjöldin
hækka og hækka
Arnór Ragnarsson skrifar
um miklar hækkanir fasteigna-
gjalda undanfarin ár
» Sorphirðugjaldið
hækkaði um 32,5%
milli ára. Eflaust er það
svo að laun þeirra sem
sjá um sorphirðuna hafa
hækkað svo mikið að
nauðsynlegt var að
hækka gjaldið.
Höfundur er blaðamaður.
Arnór
Ragnarsson
MEÐ hverjum deginum sem líð-
ur verður æ erfiðara að ráða í
stöðu Evrópumála á vettvangi rík-
isstjórnarinnar. Misvísandi yfirlýs-
ingar og gaspur einstakra ráð-
herra eða talsmanna stjórnarliða í
utanríkismálum ágerist heldur en
hitt. Daufgerður húsbóndinn í
stjórnarráðinu virðist ekki hafa
nein tök á málinu.
– Í umræðum á Alþingi 31. jan-
úar sl. um Evrópusamrunamál tal-
aði utanríkisráðherra á þá leið að
krónan væri að verða að viðskipta-
hindrun sem ekki yrði búandi við
til framtíðar.
– Viðskiptaráðherra hefur notað
flest tækifæri til að tala krónuna
niður, gældi reyndar framan af við
einhliða upptöku
evru, en telur nú að
vænlegra sé að stefna
beint á aðild að ESB
og taka evru upp í
kjölfarið.
– Varaformaður
Sjálfstæðisflokksins
bættist svo í hópinn
þegar hún talaði um
að sjálfsagt væri að
greiða fyrir því að
fyrirtæki, þ.m.t. fjár-
málafyrirtæki og ekki
síst bankarnir sem
hún taldi vera í far-
arbroddi þessarar
þróunar, fengju að
gera upp í evrum. Þau
ummæli eru einkar
athyglisverð í ljósi
þess að fjár-
málaráðherra hefur
nú til meðferðar kæru
Kaupþings á þá nið-
urstöðu ársreikninga-
nefndar að meina
bankanum að gera
upp í evrum. Var
engu líkara en að
varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins væri
að senda fjár-
málaráðherra leið-
sögn, gegnum ræðu-
stólinn í Valhöll.
– Í Fréttablaðinu sl.
sunnudag er svo haft
eftir Bjarna Bene-
diktssyni, formanni
utanríkismálanefndar, að end-
urteknar yfirlýsingar Samfylking-
arfólks um Evrópumál veki orðið
efasemdir á alþjóðavettvangi um
stefnu Íslands í málaflokknum. Tal
þeirra skapi m.a. óvissu í Brussel.
Þrátefli í stjórnarherbúðunum
Hvað fram fer á bak við tjöldin í
stjórnarherbúðunum er að sjálf-
sögðu ekki á færi undirritaðs að
upplýsa. Þó má geta sér þess til að
einhverjar ástæður liggi að baki
því að hin nýja Evrópunefnd, sem
nú á að skipa, verður tvíhöfða
þurs. Nefndin skal vera undir for-
ystu sambandssinnans Ágústs
Ólafs Ágústssonar, varaformanns
Samfylkingarinnar, annars vegar
og Illuga Gunnarssonar hins vegar
sem hefur verið einn helsti tals-
maður sjálfstæðrar Evrópustefnu
innan Sjálfstæðisflokksins. Tví-
höfðun nefndarinnar, sem á að
taka upp þráðinn þar sem frá var
horfið í nefnd Björns Bjarnasonar,
er til staðfestingar því þrátefli sem
greinilega ríkir í ríkisstjórninni um
málið.
Samkvæmt stjórnarsáttmálanum
er ekki gert ráð fyrir breytingum
á stöðu Íslands gagnvart ESB á
kjörtímabilinu. Allt er þetta tal, yf-
irlýsingar og blaður út og suður
því sett fram í skugganum af því
að formleg staða mála er óbreytt
ástand a.m.k. fram yfir alþing-
iskosningar 2011. Einhverjir kunna
því að segja að ekki sé mikill skaði
skeður þó að einstaka ráðherra og
talsmenn stjórnarflokkanna tali út
og suður. Hin formlega stefna liggi
fyrir og hún sé óbreytt ástand. En
er það nú endilega svo? Ef allt tal
um einhliða upptöku evru er
óraunhæft þá er fram undan
margra ára tímabil þar sem við
búum við krónuna sem okkar
gjaldmiðil. Til hvers þá allar þess-
ar trúarjátningar evrunni, til hvers
tal sem grefur undan krónunni?
Krónan blóraböggull, ekki
frumorsök vandans
Hengjum ekki bakara fyrir smið.
Kennum ekki krónunni um hluti
sem alls ekki eru á hennar ábyrgð
né við hana um að sakast. Vanda-
málið er klúðrið í hagstjórn, jafn-
vægisleysið, verð-
bólga, viðskiptahalli
og svimandi háir vext-
ir, stóralvarleg skulda-
aukning þjóðarbúsins
út á við, miklar skuld-
ir atvinnulífs og heim-
ila, en ekki gjaldmið-
illinn sem slíkur. Er
vantrú atvinnulífsins
og ekki síst fjár-
málaheimsins á að við
óbreytt ástand verði
búið til lengdar ekki
fyrst og fremst van-
traustsyfirlýsing á
hagstjórn núverandi
og fyrrverandi rík-
isstjórnar? Mitt svar
er jú.
Þegar borið er sam-
an andrúmsloftið í
umræðum um þessi
mál á Íslandi og í
Noregi kemur í ljós
sláandi munur. Í Nor-
egi hefur öll umræða
um Evrópumál róast
niður. Andstæðingum
aðildar vex fiskur um
hrygg og eru nú í af-
gerandi meirihluta
samkvæmt end-
urteknum skoð-
anakönnunum. Mun-
inn á stöðu Íslands og
Noregs að þessu leyti
og anda umræðunnar
um Evrópumál er
nærtækast að skýra
með þeirri augljósu staðreynd að í
Noregi er hagstjórn í föstum
skorðum, norskur efnahagur er
sterkur og Norðmönnum vegnar
vel á alþjóðavettvangi í við-
skiptalegu jafnt sem pólitísku til-
liti.
Er þá kannski, þegar öllu er á
botninn hvolft, áhugi ýmissa aðila
úti í þjóðfélaginu á inngöngu í
ESB og fyrir upptöku evru fyrst
og fremst sprottinn af vantrú á
getu íslenskra ráðamanna til að
stjórna málum sómasamlega? Af
sama toga og áhugi ónefnds Vest-
firðings á inngöngu í ESB til að
losna við kvótakerfið? Er þá ekki
tími til kominn að beina sjónum að
ræðaranum sjálfum í staðinn fyrir
að kenna árinni um? Hverju sætir
að umræðan skuli ekki beinast að
rótum vandans, að mistökum sem
gerð hafa verið í hagstjórn og
þeim erfiðleikum sem hið ofþanda
stóriðju- og útrásarhagkerfi hefur
leitt yfir okkur?
Nú tekur að reyna á ríkisstjórn-
ina og það hvort hinn værðarsækni
forsætisráðherra reynist maður til
að hafa stjórn á hlutunum eða
hvort hann heldur áfram að horfa
aðgerðalaus á óvissuna og upp-
lausnina magnast.
Upplausn í Evr-
ópumálum hjá
ríkisstjórninni
Steingrímur J. Sigfússon skrif-
ar um Evrópu- og efnahagsmál
Steingrímur J.
Sigfússon
» Vandamálið
er klúðrið í
hagstjórn, jafn-
vægisleysið,
verðbólga, við-
skiptahalli og
svimandi háir
vextir, stóral-
varleg skulda-
aukning þjóð-
arbúsins út á
við, miklar
skuldir atvinnu-
lífs og heim-
ila …
Höfundur er formaður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs.
VINNUVIST-
FRÆÐI er hugtak
sem virðist vera mörg-
um Íslendingum fram-
andi enda er vinnuvist-
fræði ekki kennd sem
sérstök fræðigrein hér
á landi enn sem komið
er.
Vinnuvistfræði er
fræðigrein sem fjallar
um það að skilja sam-
spil manns og umhverf-
is. Leitast er við að
samþætta kenningar,
þekkingu, reynslu og
aðferðir margra fræði-
greina með það að markmiði að
stuðla að sem bestri líðan fólks og
stöðugum endurbótum. Lögð er
áhersla á að móta og meta störf,
verkefni, vörur, umhverfi og aðferðir
til aðlögunar að þörfum og getu
fólks.
Orðin ergon (vinna) og nomos
(lögmál) koma úr grísku og vísa til
fræðigreinarinnar um vinnuna. Í
vinnuvistfræði er nálg-
unin kerfisbundin og
heildstæð þar sem tek-
ið er tillit til líkamlegra,
vitsmunalegra, fé-
lagslegra, skipulags-
legra og annarra um-
hverfisþátta.
Tengist mörgum
fræðigreinum
Með þetta í huga má
sjá að vinnuvistfræði
teygir anga sína inn í
margar fræðigreinar,
sbr. verkfræði, upplýs-
ingatækni, félagsfræði,
heilbrigðisvísindi,
mannauðsstjórnun,
lýðheilsufræði, arki-
tektúr og hönnun, svo
einhverjar greinar séu
nefndar.
Vinnuvisfræðifélag
Íslands (Vinnís) í samvinnu við nor-
rænu vinnuvistfræðisamtökin NES
(Nordic ergonomic society) heldur
alþjóðlega ráðstefnu hér á landi 11.–
13. ágúst 2008 undir yfirskriftinni
Vinnuvistfræði er lífsstíll. Ráð-
stefnan er sú 40. í röðinni en þetta er
einungis í annað sinn sem hún er
haldin hér á landi.
Ef til vill eiga fleiri erindi á ráð-
stefnuna með fyrirlestur en menn
hafa gert sér grein fyrir. Eftirfar-
andi þemu eða umfjöllunarefni eru
þessi:
Mannauðsstjórnun og vellíðan
Forsendur vellíðunar á vinnustað
Vinnuvernd og öryggismál
Áhættumat á vinnustað
Samspil manns og áhættuþátta á
vinnustað
Líkamleg áreynsla og heilsufar
Hönnun og gagnsemi hennar
Líkamlegt álag
Andlegt álag og streita í vinnu
Hugræn vinnuvistfræði
Samspil manns og tækni / tölvur
Vinnuvistfræði og aldraðir
Vinnuvistfræði og fatlaðir
Vinnuendurhæfing
Aðalfyrirlesarar verða sex, þar af
tveir íslenskir; Svava Grönfeldt rekt-
or Háskólans í Reykjavík og Haukur
Ingi Jónsson lektor við verk-
fræðideild Háskóla Íslands. Þeir er-
lendu eru: prófessor David C. Caple
forseti alþjóðlegu vinnuvistfræði-
samtakanna (IEA), Karin Jacobs,
iðjuþjálfi og prófessor við Boston há-
skóla, Mikael Sallinen sálfræðingur
við Brain and Work Research Cent-
er í Finnlandi og Halimahtun M.
Khalid, sérfræðingur í samspili
manns og tækni (e. human factor en-
geneering). Hún er framkvæmda-
stjóri og eigandi Damai Sciences í
Malasíu og Singapore.
Útdráttum á að skila 15. febrúar á
heimasíðunni www.nes2008.is þar
sem einnig má fá frekari upplýsingar
Átt þú erindi
með erindi?
Hildur Friðriks-
dóttir skrifar um
alþjóðlega vinnu-
vistfræðiráðstefnu
á Íslandi
» Vinnuvist-
fræði teygir
anga sína inn í
margar fræði-
greinar
Höfundur er félagsfræðingur
og situr í stjórn Vinnís.
Hildur
Friðriksdóttir