Morgunblaðið - 08.02.2008, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. FEBRÚAR 2008 35
TIL stendur að byggja nýjan og
glæsilegan sérskóla fyrir börn sem
búa við vitsmunalega og líkamlega
fötlun eða fötlun vegna þroskarösk-
unar. Nú eru um það
bil hundrað nemendur
í sérskólum Reykja-
víkur. Nýi skólinn á
þó ekki að þjóna
nema sjötíu nem-
endum. Þetta ósam-
ræmi skýrist af
stefnu yfirvalda um
að koma sem flestum
fötluðum börnum inn
í almennu skólana.
Þessi stefna er studd
af þeim foreldrum
sem vilja hafa fötluð
börn sín í almennum
skóla.
Ekki eru allir foreldrar á þeirri
skoðun að fötluðum börnum þeirra
farnist best í almennum skóla.
Óformlegar viðræður sem ég hef
átt við foreldra, kennara, sérkenn-
ara og aðra fagmenn hafa sýnt mér
að það er mikill stuðningur við sér-
skóla en mér vitanlega hefur af-
staða foreldra eða fagmanna ekki
verið könnuð með formlegum
hætti.
Í mínum huga vega kostir sér-
skóla fyrir þroskahamlað barn
þyngra en rök fyrir veru þess í al-
mennum skóla. Í sérskóla fær fatl-
að barn kennslu við sitt hæfi og
þörfum þess fyrir öryggi, traust og
virðingu er sinnt. Þörf þess fyrir að
tilheyra og finna sig meðal jafn-
ingja er augljóslega betur uppfyllt
en í almennum skóla. Það er ekki
síst hið síðastnefnda sem mér er
umhugað um. Það er
mikilvægt í þroska
hvers manns að fá
tækifæri til að mynda
tengsl við jafningja.
Barn sem finnur að
það er eftirsókn-
arverður félagi og vin-
ur öðlast dýrmætt
veganesti fyrir lífið.
Það eykur líkur á
sterkri sjálfsmynd,
sjálfsvirðingu og sjálfs-
öryggi.
Góðar fyrirmyndir
Þeir sem eru andvíg-
ir sérskólum fullyrða gjarnan að
með því að ganga í almennan skóla,
fái þroskahamlað barn aðgang að
mikilvægum og góðum fyr-
irmyndum sem það fái ekki í sér-
skóla.
Þessi rök þykja mér vafasöm.
Ófötluð börn sem fyrirmyndir fyrir
fötluð börn hljóta að hafa, í besta
falli, tvíbent áhrif. Ófatlaða barninu
er þá ætlað, sem fyrirmynd, að
sýna hinu fatlaða hvernig er rétt og
eðlilegt að vera. Þetta felur óneit-
anlega í sér þá skoðun að það sé
ekki æskilegt að vera fatlaður. Það
eru slæm skilaboð til hins fatlaða.
Fatlað barn getur hugsanlega
lært af börnum með fulla greind
en fatlað barn getur aldrei lært að
vera ófatlað jafnvel þótt það hafi
„góðar“ fyrirmyndir. Ófatlaða
barnið getur alltaf meira, kann
meira og skilur meira en hið fatl-
aða. Greindarskert barn sem ber
sig saman við börn með fulla
greind kemur alltaf illa út úr þeim
samanburði og hlýtur að finna til
vanmáttar síns. Þannig geta „góð-
ar“ fyrirmyndir haft slæm áhrif.
Þátttaka í samfélaginu
Önnur rök gegn sérskólum eru
þau að óæskilegt sé að setja fötluð
börn saman á bás. Þá sé hætta á
að þau einangrist og verði ekki
virkir þátttakendur í samfélaginu.
Skóladegi fatlaðra grunn-
skólanema lýkur á sama tíma og
annarra barna eða um klukkan
tvö. Eftir að skóladegi lýkur, um
helgar og aðra frídaga eru þau eða
geta verið þátttakendur í sam-
félaginu svokallaða. Markmiðum
um aukin samskipti fatlaðra og
ófatlaðra ætti því auðveldlega að
vera hægt að ná á öðrum vettvangi
en í skólanum.
Skólaganga ætti ekki að breyta
miklu um þátttöku í hinu stóra
samfélagi. Það ætti ekki að skipta
máli fyrir þátttöku barns í sam-
félaginu hvort það gengur í Vest-
urbæjarskóla, Mýrarhúsaskóla eða
Öskjuhlíðarskóla. Hins vegar hlýt-
ur þátttaka þroskahamlaðra barna
í hinu stóra samfélagi alltaf að lit-
ast af og miðast við fötlun þeirra.
Ég vil hér aðeins nefna þörf fatl-
aðra barna fyrir sérstaka vernd í
samfélaginu. Fötluð börn eru í
meiri hættu en aðrir á að verða
fyrir hverskyns ofbeldi og þarfnast
því meiri verndar en önnur börn.
Forsendur lífshamingju
Við þurfum ekki að vera gáfuð
til að vera hamingjusöm. Við þurf-
um ekki að vera falleg, vitur eða
rík til að lifa innihaldsríku lífi. Við
þurfum ekki einu sinni að vera
ófötluð til að finna lífsgleði og feg-
urð í lífinu. Við þurfum ekki held-
ur að vera allra. Við verðum hins
vegar, fötluð eða ófötluð, að vera
sátt við okkur sjálf ef okkur á að
líða vel. Tilraunir til að vingast við
fólk sem við eigum ekki samleið
með eru örugglega ekki leið til að
ná þeirri sátt. Þá getur það heldur
ekki stuðlað að mikilli lífsgleði að
bera sig sífellt saman við fólk sem
hefur vitsmunalega yfirburði. Aft-
ur á móti getur það veitt ríka and-
lega næringu að vera meðtekin í
jafningjahópi, finna samkennd og
eignast vini á jafnréttisgrundvelli.
Að svo mæltu mælist ég til að
ákvörðun um stærð hins nýja sér-
skóla verði endurskoðuð. Ég tel
eðlilegt og nauðsynlegt að kanna
álit foreldra og annarra sem málið
varðar áður en tekin er ákvörðun
um skólaúrræði fyrir fötluð börn.
Með nýjum skóla á ekki að rýra
valkosti fatlaðra. Foreldrar fatl-
aðra barna eiga að geta valið hvort
þeir sendi börn sín í almennan
skóla eða sérskóla.
Almenni skólinn fyrir alla –
sérskóli fyrir útvalda
Ásta Kristrún Ólafsdóttir
skrifar um fötluð börn og
fyrirhugaða skólabyggingu
»Ég færi rök fyrir
nauðsyn sérskóla
fyrir þroskahömluð
börn og andmæli
rökum þeirra sem
standa að nýjum og
of litlum sérskóla.
Ásta Kristrún
Ólafsdóttir
Höfundur er kennari, ráðgjafi og
móðir fatlaðs barns í sérskóla.
TIL þess að tennur
skemmist þurfa að
vera ákveðnar að-
stæður í munni. Það
verða að vera til stað-
ar bakteríur, æti fyrir
þær og svo þurfa þær
ákveðinn tíma til að
framleiða sýru sem
svo leysir upp gler-
unginn. Ef hægt er að
útiloka einn þáttinn
skemmast tennur
ekki. Fyrir allmörgum
áratugum var eitt al-
gengasta ráðið að
draga sjálfar tenn-
urnar. Það þykir í dag léleg lækn-
ing. Tannskemmdir eru sjaldnast
lífshættulegar sem betur fer, því
annars væru Íslendingar sennilega
útdauðir. Allir vilja hafa heil-
brigðar eigin tennur. Þau meðul
sem viðurkennd eru í baráttunni
við karíus og baktus
eru fyrst og fremst
góð tannhirða, hollt
mataræði, notkun flú-
ors (í tannkremi,
munnskoli, tyggjó eða
töfluformi) auk reglu-
legs eftirlits hjá tann-
lækni.
FUMFS er skamm-
stöfun á „Félagi um
munnheilsu fólks með
sérþarfir“. Börn,
þroskaheftir, hreyfi-
hamlaðir, heilaskertir
og margir aldraðir
eru hópar sem ekki
geta þrifið tennur sínar og munn á
viðunandi hátt. Það þarf því að að-
stoða þessa einstaklinga og sá sem
gerir það þarf ákveðna kunnáttu til
að bera sig rétt að.
Þekkt viðmið um færni þess ein-
staklings sem á að geta þrifið tenn-
ur sínar er að hann geti fest tölu á
flík með nál og tvinna. Það þýðir að
þörf er jafnmikillar færni í fín-
hreyfingum til að framkvæma hvort
tveggja svo viðunandi sé.
Til eru ýmis hjálpartæki auk hins
hefðbundna tannbursta og tann-
þráðar. Það geta verið sérhannaðir
tannburstar t.d. rafmagnstann-
burstar, tannþráðarhaldarar, munn-
sperrur, fingurhlífar auk sýkladrep-
andi eða hemjandi lyfja. Tunguna
þarf einnig að þrífa þ.e. tungubakið
því þar er oft mikið af bakteríum.
Þægilegast er að láta þann sem
bursta á sitja á stól ef hann getur
eða liggja í rúmi. Sá sem þrífur
stendur þá fyrir aftan og ber sig að
á svipaðan hátt og hann sé að
bursta sínar eigin tennur. Það er
eðlilegt að það blæði úr tannholdi
þeirra sem ekki hafa búið við góða
tannhirðu lengi. En það dregur úr
blæðingunum smátt og smátt þegar
þrif eru viðhöfð og því má ekki
hætta tannhirðu þó blæðing eigi sér
stað.
Þegar sýklan eða bakteríuskánin
er fjarlægð með bursta og þræði
dregur úr bólgu og tannhold verður
heilbrigt nema um dýpri vandamál
sé að ræða, þ.e. alvarlegri og
lengra gengna tannvegsbólgu. Fjar-
lægja þarf tannstein með sér-
stökum verkfærum og er það fram-
kvæmt af tannlækni eða
tannfræðingi.
Nýútkominn margmiðlunardiskur
um munnhirðu fólks með sérþarfir
frá Miðstöð tannverndar og Lýð-
heilsustöð er kærkominn og verður
dreift til þeirra sem annast sjúk-
linga á stofnunum og víðar.
Þá væru Íslendingar
sennilega útdauðir...
Magnús Kristinsson
skrifar um tannhirðu »Ef hægt er að útiloka
einn þáttinn skemm-
ast tennur ekki.
Magnús
Kristinsson
Höfundur er barnatannlæknir.
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
HÁTTVIRTIR
alþingismenn
hafa nú lagt okk-
ur óbreyttum til
umræðu og deilu-
efni til að stytta
okkur skamm-
degið og forða frá
þunglyndi og er
það vel. Nú er svo
komið að alþing-
iskonur sem um nokkra hríð hafa
sætt sig við að vera menn vilja alls
ekki lengur láta kalla sig herra, nái
þær ráðherrastöðu og hlýtur það að
vera auðskilið hverjum manni. Mig
langar til að leggja orð í belg í þess-
ari að margra mati óþörfu umræðu
og leggja til að ráðherrar af báðum
kynjum verði kallaðir ráð. Svo dæmi
séu tekin þá yrði utanríkisráðherra
utanríkisráð, viðskiptaráðherra við-
skiptaráð og svo framvegis. Hefð er
fyrir þessari orðanotkun en það er
orðið leyndarráð en þar er orðið ráð
í merkingunni ráðgjafi. Það má
kannski segja að það sé nokkurt fall
að breytast úr ráðherra í ráðgjafa en
orðið ráð hefur hinsvegar þann ótví-
ræða kost að vera algjörlega kyn-
laust. Er þá ekki til nokkurs unnið á
þessum tímum pólitísks rétttrún-
aðar?
BENÓNÝ ÆGISSON,
Reykjavík.
Háttvirt forsætisráð
Frá Benóný Ægissyni
Benóný Ægisson
V i n n i n g a s k r á
41. útdráttur 7. febrúar 2008
Lexus GS 300
+ 6.300.000 kr. í skottið (tvöfaldur)
1 0 3 5 6
V i n n i n g u r
Kr. 100.000 Kr. 200.000 (tvöfaldur)
4 3 0 1 0 4 3 1 7 5 4 9 1 1 0 4 9 6 7 5
V i n n i n g u r
Kr. 50.000 Kr. 100.000 (tvöfaldur)
15557 23789 28831 32045 56210 63284
20488 26458 28887 49127 57500 78620
V i n n i n g u r
Kr. 12.000 Kr. 24.000 (tvöfaldur)
9 3 7 1 2 1 8 1 2 3 5 5 0 3 0 9 5 4 4 0 3 4 8 5 0 5 0 4 5 9 0 6 9 7 2 5 1 0
2 2 1 7 1 5 1 9 0 2 3 7 0 8 3 0 9 6 0 4 0 6 7 5 5 0 7 2 0 5 9 3 2 9 7 4 4 6 1
3 4 7 5 1 6 5 7 0 2 4 6 0 4 3 1 0 6 7 4 1 0 4 0 5 2 3 0 5 6 0 0 7 2 7 5 1 7 9
4 1 3 3 1 7 2 8 0 2 6 4 3 7 3 2 1 3 0 4 2 9 1 9 5 3 8 6 3 6 0 7 6 7 7 6 4 0 7
4 3 7 8 1 8 3 8 6 2 6 6 2 0 3 2 5 2 7 4 4 4 0 0 5 5 1 3 5 6 1 4 1 5 7 6 6 8 8
5 9 2 4 2 0 2 0 5 2 6 9 0 1 3 2 6 9 1 4 5 4 9 1 5 5 7 2 8 6 1 5 5 1 7 7 2 4 5
6 8 2 5 2 0 5 5 2 2 8 1 6 3 3 3 0 8 9 4 6 2 7 5 5 6 5 2 4 6 2 1 1 8 7 7 3 0 8
7 0 3 9 2 0 7 0 0 2 8 2 9 7 3 3 2 1 0 4 6 3 7 6 5 6 5 6 5 6 3 9 6 7 7 8 1 3 7
1 0 1 5 5 2 1 0 5 2 2 8 4 0 5 3 4 2 1 5 4 6 4 0 3 5 6 8 8 3 6 5 5 5 7 7 8 3 4 2
1 0 2 1 6 2 1 8 8 2 2 9 6 5 9 3 6 0 0 0 4 7 2 8 6 5 6 9 6 9 6 8 6 0 1
1 0 8 2 8 2 2 4 4 7 3 0 0 6 6 3 6 1 9 6 4 7 4 1 9 5 7 1 2 3 6 8 6 5 4
1 1 4 1 0 2 2 6 5 2 3 0 5 9 3 3 8 1 3 6 4 7 9 3 2 5 7 5 6 9 6 8 7 7 8
1 1 7 1 5 2 2 8 4 6 3 0 7 5 1 3 9 6 7 7 4 8 1 0 7 5 8 8 1 1 7 0 7 8 2
V i n n i n g u r
Kr. 7.000 Kr. 14.000 (tvöfaldur)
1 3 1 8 3 3 2 2 0 5 2 2 3 0 0 0 3 3 7 3 1 8 4 5 6 7 0 5 6 2 6 7 6 8 0 3 6
4 7 3 8 4 2 2 2 0 7 3 8 3 0 0 7 8 3 7 4 8 9 4 5 8 4 1 5 6 5 0 9 6 8 8 7 6
5 6 3 8 5 5 6 2 1 1 4 9 3 0 3 0 0 3 7 5 4 2 4 6 3 7 5 5 6 9 4 8 7 0 3 3 5
6 0 9 8 8 6 0 2 1 6 8 6 3 0 5 3 8 3 7 9 7 4 4 6 4 8 4 5 7 4 1 3 7 0 4 5 8
6 1 4 9 0 2 4 2 2 6 5 3 3 0 8 3 0 3 8 0 4 8 4 6 5 0 7 5 7 6 6 7 7 0 9 4 7
7 3 0 1 0 0 6 8 2 2 7 1 0 3 1 0 0 1 3 8 1 2 8 4 6 7 1 3 5 7 9 6 8 7 1 3 1 0
9 5 9 1 0 4 0 4 2 2 7 4 7 3 1 1 2 2 3 8 4 3 6 4 7 8 3 3 5 9 0 2 8 7 2 4 5 8
9 9 2 1 0 7 2 7 2 3 1 0 5 3 1 4 0 7 3 8 4 5 4 4 7 8 5 2 5 9 4 2 6 7 3 2 9 6
1 1 7 7 1 1 4 9 8 2 3 2 9 2 3 1 5 6 1 3 8 4 8 4 4 7 9 8 0 5 9 7 2 0 7 3 4 7 5
1 2 4 4 1 1 5 8 4 2 3 5 2 5 3 1 9 2 1 3 8 7 0 4 4 8 3 8 4 6 0 4 0 1 7 3 5 9 5
1 4 2 9 1 2 8 0 0 2 3 9 4 5 3 1 9 4 5 3 8 7 7 9 4 8 5 9 7 6 0 5 1 2 7 3 7 5 4
1 4 3 7 1 3 4 7 5 2 4 0 6 8 3 1 9 5 3 3 8 8 2 0 4 8 9 0 4 6 1 0 0 9 7 3 7 5 8
1 4 6 3 1 4 7 3 0 2 4 0 9 5 3 2 5 8 9 4 0 4 2 5 4 9 0 7 0 6 1 1 6 3 7 4 0 6 0
1 9 9 0 1 4 7 8 4 2 4 3 9 0 3 3 0 6 2 4 0 4 8 8 4 9 3 3 6 6 1 3 3 6 7 4 6 5 7
2 3 4 6 1 4 9 4 6 2 4 5 3 8 3 3 3 8 4 4 1 1 0 5 4 9 4 7 4 6 1 9 0 5 7 5 2 9 7
2 7 0 8 1 5 8 0 4 2 4 8 3 4 3 4 5 0 7 4 1 2 5 2 4 9 6 3 7 6 1 9 4 3 7 5 5 6 6
2 7 8 5 1 6 1 9 7 2 4 8 7 8 3 4 7 0 1 4 1 4 4 4 4 9 6 8 5 6 2 0 6 5 7 6 7 3 6
3 4 1 9 1 6 5 1 8 2 5 8 7 9 3 4 7 1 8 4 1 4 5 0 4 9 7 6 1 6 2 1 5 0 7 7 1 2 4
3 5 0 9 1 6 9 1 0 2 6 2 8 9 3 4 8 4 0 4 1 8 6 9 4 9 8 7 2 6 3 1 1 8 7 7 4 7 6
3 6 2 2 1 6 9 9 8 2 6 6 4 9 3 5 0 1 5 4 1 9 9 7 5 0 1 0 3 6 3 7 1 5 7 7 7 2 0
4 0 5 1 1 7 0 2 9 2 6 7 2 9 3 5 0 5 7 4 2 1 9 6 5 0 3 2 5 6 4 2 1 6 7 7 8 5 1
5 0 2 6 1 7 3 8 9 2 7 3 6 4 3 5 0 8 4 4 2 5 4 5 5 0 3 9 9 6 4 3 7 1 7 7 8 9 5
5 1 1 6 1 7 9 5 7 2 7 9 8 9 3 5 3 0 5 4 2 9 0 7 5 0 7 2 8 6 4 4 6 9 7 8 2 7 4
6 1 6 3 1 8 2 1 1 2 8 1 8 4 3 5 5 0 9 4 3 2 5 5 5 0 9 1 8 6 4 6 6 0 7 8 3 1 6
6 2 5 1 1 8 6 4 3 2 8 3 7 4 3 5 5 1 2 4 3 3 1 5 5 1 3 2 7 6 4 7 1 2 7 9 7 0 9
6 6 9 9 1 8 6 6 8 2 9 0 7 9 3 5 7 0 4 4 3 7 0 4 5 1 7 5 1 6 4 9 9 4 7 9 8 2 6
6 9 0 6 1 9 0 8 9 2 9 0 9 7 3 5 8 2 7 4 4 1 4 5 5 3 5 0 9 6 5 4 4 0
7 1 6 2 1 9 9 9 4 2 9 3 7 4 3 5 8 7 2 4 4 2 3 3 5 3 7 9 2 6 5 9 6 6
7 2 1 6 2 0 1 9 7 2 9 3 9 9 3 6 0 7 5 4 4 2 4 1 5 4 9 3 8 6 6 3 2 1
7 6 6 2 2 0 2 4 6 2 9 4 9 7 3 6 6 0 8 4 4 5 5 0 5 5 0 6 8 6 6 4 1 3
7 6 7 3 2 0 2 8 7 2 9 5 7 7 3 6 8 4 6 4 4 5 9 6 5 5 1 2 1 6 7 1 3 1
8 0 3 8 2 0 4 3 0 2 9 6 0 2 3 7 2 5 4 4 5 2 9 8 5 5 5 8 6 6 7 4 6 5
Næstu útdrættir fara fram 14. feb, 21. feb, & 28. feb 2008
Heimasíða á Interneti: www.das.is