Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Síða 4

Sléttbakur.
sléttbaka. Hvalur þessi er mjög gildvaxinn. Um
hausamótin er töluverð lægð, og er sem votti þar
fyrir hálsi. Liturinn er svartur að ofan, grá-
svartur þegar niður á síðurnar dregur, en grár
á kviðnum. Norðhvalurinn lifir mest í Norð-
ur-íshafinu, heldur sig einkum við ísröndina og
færist til með henni. Sést hann oft í vökum, inn-
an um stórar ísbreiður, en sjaldan í auðum, ís-
lausum sjó.
Þess munu fá eða engin dæmi, að Norðhvala
hafi orðið vart við ísland. íslendingar hafa því
ekki veitt hann. Á hinn bóginn var hvalur þessi
mjög eftirsóttur af öllum helztu hvalveiðiþjóð-
um, sem leituðu hans norður við Svalbarða og
Grænland. Var veitt geysimikið af hval þessum
svo að honum fækkaði ákaflega mikið, unz hann
var friðaður með öllu.
Þótt Grænlands-sléttbakur hafi verið sjald-
gæfur hér við land, telur Konungsskuggsjá hann
meðal hvala á íslandshöfum og er lýsingin á
honum harla hégiljukennd á köflum. í Koytungs-
skuggsjá segir:
„Þá er það enn eitt hvalakyn, er norðhvalir
heita, og er sá fiskur 80 álna langur eða níutíu
þeir, sem stærstir verða, og jafn digur sem hann
er langur, því að reip það er dregið er jafnlangt
honum, þá tekur það um hann þar sem hann er
digrastur. Hann hefir og svo mikið höfuð, að
það er næsti þriðjungur af honum. En þessi fisk-
ur lifir hreinlega, því að það segja menn, að
hann hafi enga fæðslu aðra en myrkva og regn
það, sem fellur úr lofti ofan á haf, og þó að hann
sé veiddur og innýfli hans opnuð, þá finnst ekki
óklárt í hans maga sem annara fiska þeirra er
fæðslu hafa, því að hans magi er hreinn og tóm-
ur“.
fslands-sléttbakur eða hafurkitti er allmiklu
minni en Grænlandshvalurinn, frændi hans, eða
að jafnaði 14—15 metra langur. Litur hans er
oftast dökkur, en hvítar rákir á kviðnum. Get-
ur kviðurinn orðið skrautlegur mjög og flúraður
myndum. Segir Jón lærði í hvalafræði sinni að
hvalur þessi sé „mjög fagur ásýndar, bæði á
búk og svo á bægslum ,með hvítu rósaverki og
margbreytilegum hagalstjörnum, kvíslum og svo
sem þráðum á milli“. Konungsskuggsjá segir:
„Það er enn eitt hvalakyn, sem heitir hafur-
kitti, og er það með undarlegri náttúru, því að
þeir hafa í holi sínu netju og mör svo sem búfé“.
Það er rétt í þessu, að hvalur þessi er mjög
holdugur og spikmikill. Lýsi úr meðalhval af
þessari tegund er tíu föt.
Hafurkittið heldur sig einkum í norðanverðu
Atlantshafi og sunnanverðu fshafi. Hefur hann
verið mjög algengur við ísland, en var veiddur
svo mikið um skeið, að menn héldu hann jafn-
vel aldauða. Það er þó ekki, en sjaldgæfur er
hann orðinn, sézt einna helzt hér við land, Fær-
eyjar og Skotland.
Búrhvalurinn, sem er stærstur allra tann-
hvala, er hinn eini þeirra, sem verulega þýðingu
hefur haft fyrir hvalveiðarnar, að undantekinni
andarnefju. Hann verður allt að 20 metra lang-
ur, og er einnig fremur gildvaxinn. Höfuðið er
afar stórt, þriðjungur af lengd hvalsins, munn-
urinn stór, efri skolturinn afar fyrirferðamikill,
Hnúfubakur.
292
VÍKINEUR