Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Page 9

ur strengur, sem hægt var að gefa út svo að
tugum faðma skipti, en á strengnum voru marg-
ar tunnur, sem hvalurinn varð að draga, þang-
að til hann gafst upp eð sprakk. Þrátt fyrir út-
búnað þennan kom það fyrir, að ekkert varð við
hvalinn ráðið, og þurftu þeir Ólafur þá að
höggva frá sér strenginn, svo að hvalurinn
drægi ekki allt í kaf.
Það heyrði ég sagt, að ólafur hvalamaður hafi
fengið styrk frá dönsku stjórninni til þessarar
veiði.
Aðrir nafnkenndir hvalamenn, sem ég heyrði
oft nefnda, en látnir voru fyrir mitt minni,
voru Einar Bjarnason í Tjaldanesi og Benedikt
Gabríel. Þeir skutluðu báðir með járni án þess
að hafa festar í hvalinn.
Á minni tíð hafa þessir hvalamenn verið í
Arnarfirði: Faðir min.n, Ásgeir Jónsson, bóndi
á Hrafnseyri, Bjarni Símonarson á Baulhúsum,
faðir Markúsar skólastjóra stýrimannaskólans,
og loks Matthías Ásgeirsson á Baulhúsum,
Við að járna hvalinn voru þrír menn á tveggja
rúma bát, skutlarinn og tveir valdir undirræð-
arar. Bátar þessir voru kallaðir vöðubátar, af
því að þeir voru notaðir við selveiðar, Þeir voru
sérstaklega vel lagaðir til gangs og þannig um
búið, að ekki heyrðist í þeim, þótt þeim væri
róið í skorpu. Þeir voru með fjórum keipum,
tveimur á hvort borð, en aldrei var róið nema
á eina ár á borð. Keipar og þrælkur voru klædd
með skinnum úr leðri, svo að ekki marraði í þeg-
ar róið var. Plittur með tveim listum að ofan
var felldur yfir barkann á bátnum. Var hann
gerður sérstaklega fyrir skutlarann að standa
á, þegar kastað var. Gróp var haft í fremri list-
ann miðjan, og skorðaði skutlarinn vinstra hné
í grópina, þegar veltingur var, en spyrnti í aft-
ara listann með hægra fæti. Einnig var plittur
í austurrúmi.
Venjulega voru hafðar tvær hvalarár í hverj-
um bát, sem til veiða fór. Ráin var 5 álnir á
lengd, sívöl og bein. Borað var gat upp í endann
á ránni og felldur dálítill járnbolti í enda hol-
unnar. Járni þessu var fest vandlega með þeim
hætti að reka upp með því fjóra eikarfleyga.
Var þetta gert til þess að hvalajárnið gengi ekki
upp í rána, en sæti beint og fast í enda hennar.
Utan um ráarendann var traustur eirhólkur.
Hvalajárnið var 19—21 þuml. á lengd, merkt
eiganda (t. d. Á. J. — M. Á.) og merkiðþinglesið.
Var því lauslega fest við ráarendann og þannig
umbúið, að ráin losnaði, þegar járnið stæði
fast í hvalnum.
Oft reyndist örðugt að fá gott færi á
hvalnum. Það var kallað gott færi, ef bilið var
ekki nema 10 faðmar. Algengast var að skutla
hvalinn á 12—15 faðma færi. Þótti vönum skutl-
urum það vel viðráðanlegt. Hvalaskutlarar ætl-
uðu sér vissan blett á hvalnum til að skutla á,
utan við háhrygginn, rétt fyrir aftan hornið.
Töldu þeir að skutull á þeim stað væri hvalnum
Búist til hvalskurðar.
V I K I N B U R
297