Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Side 51

KUtnaqatíur á kafokcthi
Ef einhverju sinn verður hægt að ferðast fullum fet-
um á hafsbotni og sjá greinilega umhverfi allt og líf
það, sem þar leynist, mun ferðamanninum ekki þykja
ólíkt því sem væri hann kominn í furðulegan töfraheim,
ævintýra og kynjasagna. Hann myndi renna augunum
yfir merkur og skóga, margbreytileg og litauðug
veröld myndi blasa við, full af sérkennileik, furðum og
fegurð. Milli jurtagróðurs, „blóma“ og „trjálunda"
myndi hann sjá margvíslega lagaða og alla vega lita
fiska synda fram og aftur. Seinfærar og þunglamalegar
sjávarskepnur mjökuðust þar áfram, en í myrkviði
sægróðursins svömluðu kolkrabbar og leituðu að bráð.
Hverjum manni, sem þetta liti augum, dytti fyrst
og fremst í hug orðið töfraheimur eða ævintýraland.
Og sannleikurinn er sá, að hafsbotninn er óneitanlega
töfraheimur. Vel útbúnir og vísindalega menntaðir kaf-
arar hafa á síðari tímum skýi't nokkuð frá furðum
og stórmerkjum þessa töfraheims. Hafrannsóknir ýmis
konar hafa einnig leitt í ljós sitt af hverju um útlit
og eðli þessarar veraldar.
Eins og að var vikið er hafsbotninn á sumum stöð-
um því líkastur sem á skóg sæi eða blómskrýdda,
grösum vaxna velli. „Blóm“ þau, „tré“ og aðrar „jurtir"
sem á hafsbotni finnast, eru þó engan veginn skilgetin
börn Flóru öll saman, heldur allt annars eðlis og
uppruna.
Athugi maður 2. myndina, sem greinarkorni þessu
fylgir, er ekki öðru líkara en að þar sé á ferðinni ljós-
mynd af allra snotrasta blómskúf eða runna. Svo er
þó ekki. Myndin sýnir samfélag óteljandi smádýra í
Miðjarðarhafi. Eru dýr þessi nefnd á latnesku máli
Pennaria cavolinii. Þau eru örsmá, en hvert um sig
hefur svolitla griparma, og getur með þeim veitt önnur
smádýr, sem straumurinn ber framhjá. Um leið og
griparmarnir snerta herfangið, gefa þeir frá sér eitur-
vökva, svo að fórnardýrið missir allan lífsþrótt og verður
árásarskepnunni að bráð.
Dýr þessi, sem eru hvít að lit, eiga marga ættingja.
Frægastir þeirra eru kórallar þeir, sem mynda kalkrif
í ýmsum höfum. Kórall sá, sem sýndur er á 1. mynd, er
mjög algengur í Miðjarðarhafi. Hann myndar sverar,
sterklegar kóralgreinar, dimmrauðar að lit, en sjáf
kóraldýrin eru snjóhvít á lit og sitja á greinunum eins
og fegurstu blómknappar.
SÆANEMÓNUR eru víðfrægar fyrir litfegurð sína.
Þær eru skyldar kóraldýrunum, en miklu stærri en
þau. Tegundir þeirra eru margar og útlitið breytilegt.
Einhver stærsta tegundin er Anemonia sulcata, sem
sýnd er á þriðju mynd. Hún finnst allvíða í hlýrri höf-
um. Sitja dýrin þá oft þúsundum saman á klöppum og
grjótflákum skammt framan við sjávarmál. Hlessa þau
sér fast á grjótið og sletta gripörmunum síðan í allar
áttir til að ná sér í bráð. Hamingjan hjálpi þeim smá-
fiski, sem vogar sér of nærri gripörmum anemón-
unnar! Hann þarf ekki um sár að binda. Giæðgislega
og með furðulegum krafti grípur anemónan herfang
sitt, og hafnar það umsvifalaust í maga hennar. Allar
sæanemónur hafa eiturvökva í blöðrum eða kirtlum
á gripörmunum, og geta lamað fórnardýrið svo mjög
með vökva þessum, að það gefur upp alla vörn. Eitur-
vökvi þessi er svo sterkur, að hann hefur nokkur áhrif
V I K I N G U R
1. mynd. Kóralgreinar.
339