Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Page 80

Hrafn af lífi tekinn eftir skipan Þorvaldar, en hinir
tveir fóthöggnir. Eftir þetta rændi Þorvaldur bæinn
á Eyri öllu lausu fé, því sem innan veggja var, vopnum,
klæðum húsbúnaði og mat. Síðan tóku þeir skip, sem
kirkjan átti, og báru þar á allt ránsféð og héldu síðan
á brott. Þessi atburður gerðist 4. marz 1213. Sama
ár eftir páska, fór Þorvaldur aðra ránsferð til Arnar-
fjarðar og fór rænandi um byggðir fjarðarins. Þó sá
Þorvaldur sér ekki annað fært en að leita sætta við
frændur Hrafns. Var sáttafundur haldinn á Þingeyri
við Dýrafjörð og skyldi friðarhöfðingi Sturlungaætt-
arinnar, Þórður Sturluson gera um allar sakir. Var
sú sektargerðin, að Þorvaldur skyldi fara utan sam-
sumars og vera utan fimm vetur, nema því aðeins að
hann færi til Róms á fund páfa og tæki lausn af hon-
um. Skyldi þá útlegð hans ekki vera nema þrjá vetur.
Eftir þann tíma mætti hann vitja bús síns og goðorðs,
en aldrei skyldi hann fæti stíga á landssvæðið frá
Vatnsfjarðará í Breiðafirði og að Stiga á Isafirði. Þá
skyldi Þorvaldur missa alla þá þingmenn sína, sem
hefðu verið á þessu svæði, eða innan takmarka þess.
Þeir Þorvaldur urðu líka að greiða miklar fjársektir.
Síðan var þeim Þorvaldi skipað að gjalda í vöru eða
góðum málmi allt það, sem þeir höfðu rænt um byggðir
Arnarfjarðar og víðar. Og margir af mönnum Þor-
valdar, sem með honum höfðu verið að drýgja þetta
fáheyrða níðingsverk, fengu útlegð eða aðra þunga
dóma.
Þorvaldur greiddi sektarfé þetta eins og tilskilið var,
fór síðan suður til Róms og fékk aflausn páfa, kom
síðan eftir 3 ár til íslands og settist að búi sínu í
Vatnsfirði.
Eftir aflausn páfa taldist Þorvaldur sáttur við
alla menn, og fengu nú Hrafnssynir — Seldælagoðarnir
— að vera í friði fyrir honum í sex ár eða til 1222.
Þá fengu Jónssynir Hrafnssyni til þess að binda við
sig félag um að drepa Þorvald, sem þó ekki heppnaðist
í það sinn. Var þá ekki að sökum að spyrja. Þorvaldur
gerði þeim Hrafnssonum aðför að Hrafnseyri, en þeir
voru viðbúnir aðförinni og höfðu svo mannmargt að
Þorvaldur treystist ekki á þá að ráða. Þó lofuðu Hrafns-
synir því að hætta liðveizlu allri við Jónssonu. En tveim
árum síðar, árið 1224, veitir Þorvaldur þeim Hrafns-
sonum aftur aðför. Voru þeir þá ekki eins vel viðbúnir
komu hans eins og fyrr, og flýðu þeir þá burtu frá
Hrafnseyri. Þorvaldur rændi búið á Hrafnseyri og lagði
fégjöld á marga fylgismenn Hrafnssona. Þorvaldur
ætlaði t. d. að drepa Odd Álason mág þeirra Hrafns-
sona, en hlífði honum fyrir bænastað konu Odds, Stein-
unnar Hrafnsdóttur, en Oddur varð að greiða Þor-
valdi stórfé, því Oddur var með í aðförinni að Þor-
valdi með Hrafnssonum og Jónssonum.
Eftir þetta leituðu Hrafnssynir á náðir Sturlu Sig-
hvatssonar, og báðu hann aðstoðar. Lofaði Sturla þeim
aðstoð sinni, en krafðist þess aftur í móti að þeir létu
af höndum við hann goðorð það, er þeir réðu yfir, —
Seldælagoðorð —, og gerðu Hrafnssynir það. Réð Sturla
yfir goðorði þessu í 14 ár eða til 1238, er hann féll í
Örlygsstaðabardaga. En frá 1224—1245 eða í 21 ár
sættu Seldælagoðaþingmenn stöðugum yfirgangi af
Vatnsf jarðargoðunum. Fyrst 4 ár frá 1224—1228 af Þor-
valdi Vatnsfirðingi, sem brenndur var inni af Hrafns-
sonum árið 1228 að Gillastöðum í Króksfirði, og síðan
af sonum Þorvaldar, sem voru litlir föðurbetrungar í
yfirganginum, en Sturla Sighvatsson lét drepa þá árið
1232. Síðan máttu Seldælingaþingmenn þola yfirgang
af Órækju Snorrasyni, sem réði fyrir Vatnsfirðinga-
goðorði eftir beiðni föður síns, vegna þess að Einar
Þorvaldsson dóttursonur Snorra var of ungur til að
hafa á höndum héraðsstjórn eða ráða yfir Vatnsfirð-
ingagoðorðinu. Var Órækja ójafnaðar- og ránsmaður.
Hann hóf aðför að Oddi Álasyni á Hrafnseyri og lét
drepa hann 1241, en Oddur var settur af Sturla
Sighvatssyni til þess að hafa á höndum Seldælagoðorðið.
Réði Órækja fyrir Vatnsfirðingagoðorði frá 1233 til
1242, að hann fór utan með Gizuri, eftir að hann hafði
gert misheppnaða tilraun til þess að hefna Snorra
föður síns, vegna þess að hann lét biskupinn í Skál-
holti hræða úr sér allan kjark, og slá þannig vopnið
úr hendi sér. Þegar Órækja hafði með miklum mann-
fjölda slegið hring um kirkjuna í Skálholti, þar sem
Gizur var fámennur inni, er það auðséð að Órækja
hefði átt auðvelt með að hefna föður síns. Koma þeir
Þorvai'ður ríki á Möðruvöllum og Teitur Gunnlaugsson
ríki í Bjarnarnesi þá manni ósjálfrátt í hug, sem ekki
létu Skálholtskirkju vernda ólífismanninn Jóns Gerreks-
son biskup fyrir að fá maklega hegningu.
I viðureign þeirra Sturlu Sighvatssonar og Órækju
um Seldæla- og Vatnsfirðingagoðorð, var það eitt sinn
að menn Órækju lentu upp í Kópavík og lágu þar í
tjöldum, því þeim gaf ekki að halda lengra áfram
vegna storma og óveðurs. Frétti þá Sturla, sem stadd-
ur var með liði sínu í Otradal, að menn Órækju væru
staddir í Kópavík. Sendi hann þá menn sína út í Kópa-
vík til þess að drepa menn Órækju. Komu Sturlumenn
að Órækjumönnum í tjöldunum að óvörum, og felldu
tjöldin ofan á þá. Féllu þar nokkrir af mönnum Órækju,
en sumum var gefið líf. Farangur þann, sem Órækju-
menn höfðu haft með sér, báru Sturlumenn á skip og
færðu hann Sturlu. Þessi mannvíg eru þau einu, sem
Sturlunga getur um að hafi farið ■ fram í Selárdals-
landareign.
Eftir Flóabardaga 1244 var Kolbeinn ungi svo reiður
Þórði kakala og Vestfirðingum fylgismönnum hans,
að hann ætlaði að láta brenna upp alla byggð Vest-
fjarða, og er það stórkostlegasta illvirki, sem nokkur
íslenzkur maður hefir tekið í mál að láta fremja. Sigldi
hann af Húnaflóa vestur fyrir Horn í þessum tilgangi.
En þessu illvirki var afstýrt af vitrari og betri mönn-
um, en Kolbeinn var. Hitti Kolbeinn í þessari för Einar
Þarvaldsson Vatnsfirðing og móður hans, Þórdisi
Snorradóttur. Tóku þau Kolbeini vel, enda hefir Einar
ekki verið á móti skapi þótt lækkaður væri rostinn í
Sturlungum, sem lengi höfðu elt grátt silfur við Vatns-
firðinga, og Sturla og Hrafnssynir höfðu drepið föður
hans og bræður. Þágu þau af Kolbeini gjafir, og hafa
þá auðvitað lofað honum fylgi sínu. En Kolbeinn fór
um Vestfirði og tók eiða af þeim Vestfirðingum, sem
höfðu verið fylgismenn Þórðar kakala. Hefur það
auðvitað verið mannvalið úr Seldælagoðorðsþingmönn-
um. Má nærri geta hvað ljúft þeim hefir verið að vinna
trúnaðareiða Kolbeini, sem á harðýðgislegan og grimmd-
arfullan hátt hafði nýlega látið drepa og misþyrma,
frændum þeirra og vinum.
Eftir að Þórður kakali, sem var að öllu samanlögðu
mesti maður Sturlunga, náði yfirráðum á Vestfjörðum,
fékk hann sínum trúa fylgismanni Hrafni Oddssyni
umráð yfir Seldælagoðorði, og komst þá goðorðið aftur
360
VÍKINGUR