Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1972, Side 23

þroska fiski. Veiðar með smáriðnum botnvörpum,
svo sem rækjuvörpum og spærlingsvörpum hafa
mjög verið undir smásjánni að undanförnu. Hef-
ur ekki verið hikað við að banna rækjuveiðar á
stórum veiðisvæðum langtímum saman, þegar hlut-
ur smáfisks í aflanum hefur þótt of stór. Dæmi er
ennfremur um það, að bátur hafi misst leyfi til
spærlingsveiða vegna smáýsuveiða. Minna hefur
gerzt vegna veiða með humarvörpu og hringnótar.
Þó má minna á aðgerðir s. 1. haust vegna veiði smá-
síldar og bolfisks í síldarnót. Þessar aðgerðir sýna
tvímælalaust, að íslendingar með fiskifræðinga í
broddi fylkingar hafa á margvíslagan hátt spyrnt
fótum við rányrkju smáfisks. Til samanburðar er
fróðlegt að draga fram í dagsljósið, hvernig á-
standið er í Norðursjónum, þ. e. „heimahafi“ ým-
issa helztu fjenda okkar í landhelgismálinu.
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að allar
þær þjóðir, sem byggja lönd þau, sem liggja að
Norðursjónum, stunda botnvörpuveiðar með smá-
riðnum botnvörpum, bæði á bræðslufisk, svo sem
síld, spærling og sandsíli svo og við rækjuveiðar.
Það leiðir að líkum, að sitthvað af ungviði nytja-
fiska slæðist í þessar vörpur. Svo mikið er víst, að
íslenzkum sjómönnum, sem veiðar hafa stundað í
Norðursjó og séð skip landa bræðslufiski, ofbýður
sú rányrkja, sem þarna á sér stað, og tala um, að
rányrkja smáfisks við ísland sé hreinn barnaleikur
í samanburði við það.
En ekki er allt upptalið enn. Víða eru veiðar
stundaðar með smáriðnum bómuvörpum á ýmsar
kolategundir og þar að auki er möskvastærð poka
í venjulegum fiskibotnvörpum einungis 75 mm
eða minni en 1 okkar humarvörpum. Og þá eru
ótalin þau veiðarfæri, sem beitt er miðsævis, þ. e.
hringnót og flotvarpa.
Því miður er mér vitanlega engin úttekt til á
smáfiskdrápi í Norðursjó, enda tæpast til upplýs-
ingar þar um. Hér á eftir verða þó örfá dæmi rakin
um það, sem um er að vera. Dæmi þessi gefa því
miður alls ekkert yfirlit um rányrkjuna en sýna
þó ótvírætt, hve lítil aðgát er viðhöfð á veiðisvæð-
um, sem margar þjóðir keppast um að nýta.
í skýrslu Hollendingana de Veen og Rodenburg
kemur fram, að Hollendingar drepa býsn af ung-
viði sólflúru (Solea solea) og skarkola. Árið 1969
fleygðu Hollendingar 32 milljónum og árið 1970
41 milljón skarkola 25 cm eða smærri í sjóinn og
á tímabilinu október 1969 og til október 1970 var
hvorki meira né minna en 132 milljónum skarkola
undir 25 cm og 66 milljónum sólflúru undir 24 cm
fleygt í sjóinn. Hér er vel að merkja þó aðeins um
sólflúruveiðar með bómutrolli að ræða. Þessar töl-
ur gætu því hækkað verulega, ef rányrkjan með
rækjubómutrollum væri einnig tekin til greina. Þá
ber ennfremur að hafa í huga, að Belgar veiða
meira magn af rækju en Hollendingar og ættu því
að hafa enn hryllilegri smáfiskdauða á samvizk-
unni.
Auk Hollendinga og Belga sækjast Þjóðverjar
mjög eftir rækju og láta ekki smáfiskadráp trufla
sig við þær veiðar. Þýzki prófessorinn Klaus Tiews
hefur skýrt frá því, að vorið 1969 hafi þýzkir
rækjuveiðimenn orðið 30 milljónum þorskseiða að
aldurtila. Á vorvertíðinni 1970 var það met slegið
glæsilega, er 97 milljónir þorskseiða lentu í rækju-
vörpunum. Skylt er þó að taka fram, að hér er
um mjög ung seiði að ræða, svo að skaðinn er ekki
eins stór og þessar háu tölur gefa til kynna, þar
sem skörð koma jafnan í seiðahópinn fyrstu mán-
uðina.
Til samanburðar má geta þess, að við rækju-
veiðarnar við Eldey s. 1. haust gætu um 3 milljónir
af smáýsu hafa drepist, áður en veiðisvæðinu var
lokað.
1 þýzkum veiðiskýrslum kemur í ljós, að árið
1969 voru 87.709 t veidd í bræðslu. Er þá ekki
tekið það magn, sem veitt var í ís en lenti í bræðslu
vegna skemmda eða sölutregðu. Af þessu magni
var síld 43.322 t, þorskur 2.635 t og rækja (Crang-
on crangon) 17.304 t. Til samanburðar má geta
þess, að 10.277 t af rækju fór til manneldis. Árið
1968 fóru hins vegar 9.204 t af rækju til mann-
eldis, en 23.879 t í mjöl. Samkvæmt skýrslu Uwe
Elss var árið 1969 0,44% af heildarþunga þorsk-
aflans sem fór í bræðslu innan við 30 cm. Árið
1970 (janúar—október) var hins vegar 1,37%
þorskaflans innan við 30 cm, en ekki liggur fyrir,
hve mikill aflinn var. Hins vegar var hlutdeild
þorsks í aflanum 3,61%, en á sama tíma var hlut-
ur ýsu af heildaraflanum 7,73%.
Fróðlegt væri að hafa samsvarandi tölur frá
Danmörku, en Danir fiska eins og kunnugt er
margfalt magn af bræðslufiski á við Þjóðverja
t. d. 710.000 t árið 1967.
Það mun vart þurfa að ítreka, að við íslend-
ingar viljum ekki slíka rányrkju á íslands-miðum.
Jafnframt er ljóst, að við verðum að vera vel á
verði til þess að vera lausir við gegndarlaust smá-
fiskadráp, því að einnig um nýtingu fiskistofna
gildir málshátturinn: Kapp er bezt með forsjá.
VlKINGUE
135