Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1972, Blaðsíða 8

Próun fiskvinnslustöðva
eftir Pál Pétursson
Ég ætla hér að ræða um þróun
fiskvinnslustöðva og mun ég
skipta þessari grein minni í tvo
aðalkafla:
1. Þróun f iskvinnslustöðva á und-
anförnum árum.
2. Þróun þeirra á komandi árum.
1 þessari stuttu grein mun ég
aðeins geta spjallað um aðalatrið-
in.
Eg vil í upphafi máls míns
benda á það, að ég er aðeins sér-
fræðingur í niðursuðu- og niður-
lagningu sjávarafurða, og hef
því orðið að fá upplýsingar frá
viðkomandi aðilum um aðrar
greinar fiskiðnaðarins. Mér varð
ljóst, hve sáralitlar upplýsingar
liggja fyrir hjá hinum ýmsu sölu-
samtökum, er varðar fjármuna-
eign í verksmiðjubyggingum, vél-
um og öðrum tækjum. Það er
einnig erfitt að fá fram skoðanir
ýmissa forystumanna í fiskiðn-
aði okkar um þróun komandi ára.
Það vakti þá áhuga hjá mér, að
reyna að gera mér einhverja
grein fyrir heildarmyndinni í
fiskiðnaðinum, sérstaklega fisk-
vinnslustöðvunum, í dag og á
komandi árum. Mér finnst hin
ýmsu sölusamtök sjávarafurða
starblína um of á sína eigin fram-
leiðslu og eigi því erfitt með að
skilja uppbyggingarþörf annarra
greina fiskiðnaðarins.
Ég mun nú ræða um þróun
fiskvinnslustöðva hér á landi á
undanförnum árum..
Fjöldi fiskvinnslustöðva í flest-
um greinum hefur lítið breytzt á
undanförnum 10 árum, nema þá í
saltsíldariðnaði og mjöl- og lýsis-
framleiðslu.
Eitt er sameiginlegt með mjög
mörgum fiskvinnslustöðvum hér,
en það er að salerni, kaffistofur
og búningsherbergi eru langt fyr-
ir neðan þær lágmarkskröfur, er
varða hreinlæti, sem slíkum fyrir-
tækjum eru settar í flestummark-
aðslöndum okkar.
Hraðfrystiiðnaöurinn
Hraðfrystar fiskafurðir hafa
aukizt jafnt og þétt á síðustu ár-
um, þannig að þær eru komnar í
1. sæti í heildarútflutningi sjáv-
arafurða bæði er varðar magn,
en það var 33,5% árið 1970 og
andvirði, sem var 52,2%. Fjöldi
hraðfrystihúsa hefur lítið aukizt
á s.l. 10 árum, en 1960 voru alls
88 hraðfrystihús á landinu og
1971 voru þau orðin 101 talsins.
Stækkun frystihúsa er víða
þannig framkvæmd hér á landi,
að smá viðbyggingum er bætt við
eftir þörfum hvers tíma, en ekki
gerð byggingarplön fram í tím-
ann. Þessar viðbyggingar hafa
svo oft alls ekki passað inn í
vinnslulínuna, sem fyrir hendi
var, og er hún því víða marg-
brotin og vinnuhagræðing því
oft sáralítil.
Nýjungar í sambandi við um-
búðir og nýjar framleiðsluteg-
undir hafa verið fáar. Fiskmót-
tökur í flestum hraðfrystihús-
unum eru þannig, að þær eru of
litlar og auk þess ekkert kæli-
kerfi í þeim. Flest hraðfrystihús-
in eru sæmilega búin vélum, er
varða flökun og hraðfrystingu.
Ég vil hér bæta við, lesendum
til fróðleiks, fjölda rækju og
hörpudiskvinnslustöðva, sem
sumar eru beint tenedar frysti-
húsum: Rækjuvinnslustöðvar
1970 voru alls 40 og hörpudisk-
vinnslustöðvar 1970 voru alls 17.
SaltfiskverJcun
Nýbyggingar eru töluverðar
á hverju ári, en aðallega er þó
aukningin, vegna stækkunar á
þeim saltfiskverkunarstöðvum,
sem fyrir hendi eru. 1968 voru
þær 212 og 1971 eru þær taldar
vera um 250 talsins. 30—40% af
öllum saltfiski er framleiddur
í frystihúsunum. Vinnslukerfi
flestra stöðvanna er allfullkomið
og víða eru flatningsvélar, en
gaffallyftara og kæligeymslur
fyrir fullverkaða saltfiskinn
vantar algjörlega, sérstaklega er
þetta tilfinnanlegt yfir sumar-
mánuðina. Þurrfiskframleiðslan
hefur aukizt verulega hin síðustu
ár, t. d. 1966 var hún 7% af árs-
framleiðslunni, en 1971 um 27%
Saltsíldariðnaður
Fjöldi síldarsöltunarstöðva var
1960 um 76 talsins, 1965 voru þær
108 og 1970 um 74.
Fjármunaeign í síldarsöltunar-
stöðvum í dag á Norður- og Aust-
urlandi er sáralítil, þar sem mjög
lítið og sumstaðar alls ekkert
hefur verið saltað þar á síðustu
árum, og flestar eru undir berum
himni og lítið við haldið eða alls
ekkert. Aðalsíldarsöltunarstöðv-
arnar eru nú á Suðvesturlandi og
í Vestmannaeyjum. Þær eru flest-
ar undir þaki, þar sem síldveiðar
til söltunar byrja nú á síðari ár-
um 15. sept. og eru jafnvel fram
í miðjan janúar. Hús þau, sem
notuð eru undir síldarsöltunina,
eru stundum saltfiskverkunarhús
og frystihús, sem rýma til á þess-
um tíma fyrir síldarsöltuninni, en
þess á milli er allt viðkomandi
henni sett í geymslur. Tækniþró-
un í saltsíldariðnaðinum hefur
verið sáralítil og í mörgum síld-
arsöltunarstöðvum er hreinlæti
og vöruvöndun mjög ábótavant.
Kæligeymslur vantar nær alls
staðar undir fullunnu síldartunn-
urnar og víða eru þær geymdar
undir berum himni.
Grásleppuhrognaframleiðsla
Samkvæmt heimildum Fisk-
mats ríkisins voru virkir um
300 grásleppuhrognaframleiðend-
VlKINGUR
120