Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1993, Blaðsíða 57

Úthlutun veiðiheimilda 1993—1994
HELMINGUR KVOTANS
í HÖNDUM 40 FYRIRTÆKJA
Áætla má að verðmæti heildarkvótans sé um 53 milljarðar króna,
þar af eru 17 milljarðar eyrnamerktir 15 fyrirtækjum og 6 milljarðar
liggja hjá hinum þremur stærstu.
FRIÐRIK ÞÓR GUÐMUNDSSON BLAÐAMAÐUR
Veiðiheimildum fyrir tímabilið
1993 til 1994 hefur verið úthlutað.
Til skiptanna komu í heild 365.527
tonn þorskígilda, þar af rúm 263
þúsund tonn þíg. af botnfiskafla.
Miðað við úthlutun haustið 1988 eða
fyrir fimm árum er samdrátturinn
allverulegur. Sé einungis litið til
botnfisks hefur kvótinn í þorskígild-
um talið dregist saman úr 415 þús.
tonnum í 263 þús. tonn. Samdrátt-
urinn er 152 þús. tonn eða 36,7 prós-
ent.
Skoðun Sjómannablaðsins Víkings
leiðir í ljós, að miðað við áætlað
gangverð á varanlegum kvóta ein-
stakra tegunda nemur verðmæti út-
hlutaðs heildarkvóta um 53 mil-
ljörðum króna. Það samsvarar um
200 þúsund krónum á hvern einasta
landsmann; árleg en minnkandi
gjöf þjóðarinnar af sameiginlegri
auðlind til „sægreifanna“ svoköll-
uðu. Þótt kvótinn hafi dregist mikið
saman hefur verðmæti hans lítið
breyst síðustu árin, því minna fram-
boði hefur fylgt meiri eftirspurn og
verðlag á kvóta hefur hækkað.
2 prósent allra skráðra skipa með
20 prósent kvótans
Þrjú kvótahæstu fyrirtæki lands-
ins, Grandi, Samherji og Utgerðar-
félag Akureyringa, eiga samtals
10,56% af öllum kvóta og þar af
12,9% af öllum botnfiskskvóta. Af
botnfiski eiga þau sem sé nær átt-
unda hvern „þorsk". Sömu þrjú út-
gerðarfyrirtæki hafa fengið kvóta-
verðnræti upp á nálægt 6.065 rnill-
jónir 6,1 milljarð. Þar af liggja um
1.740 milljónir í þorskinum og um
1.900 milljónir í karfa, rniðað við
gangverð einstakra tegunda.
Skoðun blaðsins leiðir í ljós, að þrjá-
tíu kvótahæstu skipin, í þorskígild-
um talið, eiga nær 20% af öllum út-
hlutuðum kvóta eða fimmta hvern
fisk. Öll skip, sem undir kvótaskipti
korna, tneð eða án kvóta, eru 1.360
talsins og eiga rúm 2% þeirra því
20% heildarkvótans. Þá kemur í ljós,
að fímmtán kvótahæstu útgerðirnar
eiga kvóta, sem áætla má nær 17
milljarða króna virði. Þessi fimmtán
útgerðarfyrirtæki eiga um leið nær-
fellt þriðjung af verðmæti alls kvót-
ans. Þau tíu útgerðarfyrirtæki sem
eiga mestan botnfiskskvóta eiga
27,1% af honum öllum eða vel ríf-
lega íjórðung. Þau tuttugu útgerð-
arfyrirtæki sem eigamestan botn-
fiskskvótann eiga 40,3%. Helming-
ur alls heildarkvóta er í höndum
fjörutíu fyrirtækja.
Þorskurinn enn verðmætastur en
karfmn sækir á
Sem fyrr segir er áætlað virði karf-
ans hjá þremur kvótahæstu fyrir-
tækjunum hærra en virði þorsksins
og segir það ákveðna sögu um
breyttar áherslur á síðustu árum.
Þorskurinn er þó enn verðmætasta
tegundin okkar. Hann er að hugs-
anlegu verðgildi kvótasölu um 18,7
milljarðar króna eða um 35% af
verðmæti allra tegunda. Karfinn er
hins vegar að verða æ verðmeiri og
er kominn í a.m.k. um 7 ntilljarða,
eða 13%. Þá er rniðað við gangverð
80 krónur kílóið, sent vel kann að
hækka á næstunni. Þar á eftir koma í
réttri röð ýsa, grálúða, loðna og ufsi.
Síldin er aðeins um 2% verðmætis
heildarkvótans.
Allt tal um verðmæti byggist á
teygjanlegu mati á gangverði þor-
skígilda. A viðmælendum blaðsins
mátti skilja að sitthvað væri stuðull á
bak við þorskígildi og gangverð ein-
stakra tegunda hverju sinni. Til að
mynda er reiknistuðullinn fyrir ýsu
til þorskígildis talinn of hár nú og
verðgildi karfans vanmetið. Gang-
verð á einstökum tegundum getur
tekið miklum breytingum frá lokum
veiðitímabils þar lil nokkuð er liðið á
nýtt tímabil.
Þtjú umdæmi með þriðjung
kvótans
Það þarf ekki að fjölyrða um hin
miklu og neikvæðu áhrif sem gífur-
legur aflasamdráttur og kvótaskerð-
ing hafa haft á þjóðarbúið. Sum
fyrirtæki hafa brugðist hart við með
kvótakaupum, með sameiningu og
57