Andvari - 01.06.1966, Side 90

88
SVERRIR KRISTJÁNSSON
ANDVARI
árið 1848 táknar djúp markaskil í sögu
Þýzkalands þrátt fyrir ósigur byltingar-
innar.
En í Frankfurt am Main, þar sem þýzki
Þjóðfundurinn hafði rætt af svo miklu
andríki og lærdómi stjórnarskrá Þýzka
ríkisins, hóf Sambandsþing þýzka handa-
lagsins aftur fundi sína eins og ekkert
hafði ískorizt og engin bylting orðið. Hið
virðulega þing 38 fullvalda ríkja Þýzka
bandalagsins var samt við sig, og virtist
óháð breytingum sögunnar. Þó var kom-
inn þar nýr maður í sæti fulltrúa Prúss-
lands. Hann hét Otto von Bismarck-
III.
Junkarinn og stjórnmálamaðurinn
Annan dag aprílmánaðar 1848 var
mikið um dýrðir í Berlín. Sameinaða
landsþing Prússlands hafði verið kvatt
saman til þess að semja kosningalög handa
Þjóðfundi, er skyldi setja landinu stjórn-
arskrá og hringja inn nýja og frjálslynda
öld. Þetta var fyrsti pólitíski árangur
götuhardaganna, sem háðir voru í Berlín
hálfum mánuði áður. Nú skyldi hið gamla
Prússland grafið. A þingfundi þessa dags
hafði verið gengið frá þakkarávarpi til
konungs fyrir þau loforð, er hann hafði
gefið þjóðinni um frjálslyndara stjórn-
arfar. Ætlunin er að ávarpið verði sam-
þykkt einum rómi. Þá gengur hávaxinn
maður að ræðustólnum og hiður um orðið.
Margir þingmanna ætla að vama honum
máls, því að þeir kannast vel við hann
frá fundum á Sameinaða landsþinginu
árinu áður og vænta einskis góðs frá hon-
um. Að lokum fær hann þó hljóð, en
hann virðist vera ólíkur sjálfum sér
þennan dag, ekki laust við að röddin titri.
Hann lýsir því yfir, að hann muni greiða
atkvæði gegn þessu þakkarávarpi þings-
ins til konungs: Það sem kemur mér til
að greiða atkvæði gegn ávarpinu, segir
hann, er sú tjáning gleði og þakklætis
fyrir það, sem skeð hefur hina síðustu
daga. Fortíðin er grafin og ég harma það
sárar en margir í yðar hópi, að enginn
mannlegur máttur fær vakið hana til lífs
aftur, eftir að krúnan hefur sjálf kastað
rekunum á líkkistuna. Hann fékk sagt fátt
fleira, því að hann féll í krampagrát og
varð að ganga úr ræðustólnum. Þessi
grátandi hetja var Otto von Bismarck,
kenndur við riddaragóssið Schönhausen.
Frásögnina um þennan atburð er að
finna í minningabók Bismarcks sjálfs,
Gedariiien und Erinnerungen, einu merk-
asta heimildarriti sinnar tcgundar frá 19.
öld, þótt víða verði að nota það með
varúð, en í annan stað má telja það til
bókmennta fyrir sakir meistaratakanna i
stíl og framsetningu. Því þessi prússneski
junkari var jafnvígur á ritað mál hvort
heldur hann skrifaði viðkvæm ástarhréf
konu sinni, pólitískar níðgreinar í Blað
krossins, málgagn prússneskra íhalds-
manna, eða útlistaði diplómatiskar flækjur
fyrir ekki allt of skarpvitrum Prússa-
konungi.
Hann var fæddur 1. apríl 1815 á Schön-
hausen, í föðurkyn var hann kominn af
fornum aðli, sem rakti ætt sína aftur í
miðaldir. í elli sinni gat hann þess einu
sinni með nokkurri meinfýsi, að ætt sín
stæði dýpri rótum í Brandenborgarmörk-
inni en Prússakonunga, sem hefðu verið
aðkomumenn. Móðir Bismarcks var af
borgaraættum og margt lærdómsmanna og
embættismanna í móðurkvni hans. Ef til
vill hefur hið borgaralega blóð átt sinn
þátt í að gera úr þessum nið fornar aðals-
ættar þann mann, sem snjallastur hefur
orðið í stétt prússneskra junkara. Eftir
ærslafull háskólaár og stutta dvöl í prúss-
neskri embættismannastétt hvarf hann til
búa ættar sinnar í Pommem, eftir dauða
föður síns 1845 settist hann að á Schön-
hausen. Um það leyti kynntist hann hópi