Andvari - 01.06.1966, Page 116

114
ÞORVALDUR SÆMUNDSSON
ANDVARI
efalaust byrjað snemma að yrkja. Fyrstu
vísuna, sem varðveitzt hefur eftir hann,
gerði hann, þegar hann var tólf ára.
Nefnist hún Kveðið í úrkomu, og er all-
dýrkveðin:
Hrímis vafinn haus má sjá
hvítu þoku-bandi;
Dvalins fjömi drjúpa frá
dropar óteljandi.
Tveimur árum síðar orti Kristján
eftirfarandi vísu, sem hann nefndi Stóð-
um tvö í túni og mundu sjálfsagt margir
vilja hana kveðið hafa:
Tvö við undum túni á,
tárin dundu af hvarmi,
mig lét hrundin hauklig þá
hvítum bundinn armi.
Þegar Kristján var 19 ára, birtust
nokkur kvæði eftir hann í blöðum norðan
lands, þar á meðal hið snjalla kvæði,
Dettifoss. Eftir það fór vegur hins unga
skálds vaxandi, og má segja, að um ára-
bil liti þjóðin á hann sem eitt fremsta
skáld þeirra tíma. Tónn ljóða hans snart
viðkvæma strengi í brjósti margra. Ljóð
hans voru lesin og lærð, og vinsældir
hans ukust með hverju nýju kvæði, sem
frá hans hendi kom. En meinleg örlög
lustu þennan gáfaða unga mann heljar
afli, meðan hann var enn ungur að árum.
Síðustu æviárin voru honum vonar- og
gleðisnauð. Aðeins 26 ára var hann, þegar
engill dauðans lokaði augum hans og
leysti hann úr viðjum böls og harma.
Og í kirkjugarðinum að Hofi í Vopna-
firði beið þessa vegamóða mæðumanns
griðastaðurinn, sem hann hafði eitt sinn
kveðið um eitt af sínum fegurstu ljóðum.
XII
Fá skáld 19. aldar munu hafa átt jafn
björt bernsku- og æskuár og Benedikt
Sveinbjarnarson Gröndal, nema ef vera
skyldu þeir Grímur Thomsen og amt-
mannssonurinn frá Arnarstapa, Stein-
grímur Thorsteinsson. Benedikt var sem
kunnugt er sonur Sveinbjarnar Egilssonar
kennara og síðar rektors og konu hans,
Helgu, dóttur Benedikts Gröndals skálds
og yfirdómara. Benedikt yngri var fædd-
ur á Bessastöðum 6. október 1826 og ólst
þar upp fyrstu 9 æviárin, en þá fluttust
foreldrar hans að Eyvindarstöðum á Álfta-
nesi og létu byggja þar allt upp að nýju.
Þar ólst svo Benedikt upp ásamt systkin-
um sínum til þess er hann fór úr föður-
húsum og sigldi til Kaupmannahafnar til
frekara náms, 1846.
Benedikt var frábær námsmaður og
fékk í bernsku og æsku þá beztu menntun,
sem völ var á, enda ekki í kot vísað um
kennsluna, þar eð Bessastaðir voru þá
mesta menntasetur landsins og þar saman
komnir margir lærðustu menn í kennara-
stétt, en faðir hans, mikill lærdómsmaður
og skáld, einn helzti kennari skólans um
árabil. Um fyrstu námsár sín farast Bene-
dikt Gröndal m. a. svo orð í sjálfsævisögu
sinni, Dægradvöl:
„Snemma var byrjað að láta mig lesa
latínu og grísku (faðir minn kenndi
mér þetta sjálfur); skrift og landafræði
lærðum við börnin saman. Við lærðum
Riises geografiu, sem er miklu stærri
bók en seinna hefur verið í skólanum; þó
hún ekki væri góð, þá lærðum við af
henni fjölda af nöfnum t. a. m. öll fylkin
í Rússlandi (45), öll Departementin í
Frakklandi (86), alla staði — bjuggum
til vísur eða rhythmus til að muna betur,
t. a. m. fljótin í Ítalíu:
Pó, Etsch, Tiber, Brenta, Piave,
Tagliamento, Ofanto,
Garigliano, Volturno.
Og kann ég flest af þessu enn reip-
rennandi. Topografíuna lærðum við af