Andvari - 01.06.1966, Page 118

116
ÞORVALDUR SÆMUNDSSON
ANDVARI
sem sýnir að hið dæmoniska lá nærri
mér, og um leið að trúin á helvíti var
líklega engin.
Oehlenschláger segir:
I Helved gale Haner,
ei Nattergal og Lærkelil,
der svömme sorte Svaner
paa Vand som er af Svol og lld,
og lummert brænder Grunden,
der vifter ei den mindste Vind,
derfor i Midnatstunden
vi bade os i Maanens Skin.
Þá orti ég:
Hátt í helvíti gala
hanar um dimma nóttu,
né heyrast þar niðfagrir
næturgala söngvar.
Álftir svartar synda
á sæ eldvellanda,
brennisteinsgusur bruna
brennheitum upp úr sverði.
Raunar er þetta engin þýðing, en það
sýnir styrk í málinu hjá 12 vetra gömlum
dreng."
Af framangreindum ummælum Grön-
dals í ævisögu hans, má ráða, að bernsku-
og æskuárin á Álftanesi hafa verið honum
sérlega hugljúf og minningarík, og á efri
árum hafa þau staðið honum fyrir hug-
skotssjónum í nokkurs konar ævintýra-
ljóma. Hinn andlegi arfur, sem hann
hlaut í vöggugjöf frá báðum foreldrum
sínum, var líka óvenju mikill og góður,
og veganestið, sem hann fékk í föðurhús-
um, varð honum notadrjúgt á lífsleiðinni.
Kynni hins fluggáfaða, hugmyndaríka
drengs af töfraheimi fornrita og þjóðsagna
hafa og gert sitt til að lyfta huga hans
á flug og blásið honum í brjóst þeirri
„rómantísku fantasíu," sem fylgdi honum
æ síðan á langri og viðburðaríkri ævi og
einkenndi sum verk hans í ríkum mæli.
En stórum fátæklegri væru íslenzkar bók-
menntir hefði hann farið á mis við þessa
„ástgjöf náttúrunnar." Sjálfum fannst
honum á stundum hann vera vanmetinn
og misskilinn og hverfa ómaklega í skugg-
ann af öðrum þjóðskáldum. Hvað sem
um það má segja, er það víst, að Bene-
dikt Sveinbjarnarson Gröndal var sér-
kennilegt og svipmikið skáld og fjölhæfur
listamaður, og beztu verk hans munu lengi
lifa í íslenzkum bókmenntum.
XIII
Við Breiðafjörð er víða fagurt og til-
komumikið landslag. I skjóli sviptiginna
fjalla Barðastrandar liggur „fjörðurinn
bláöldum búni" með eyjum og skerjum,
víkum og vogum. í austri og suðri lykur
fagur fjallahringur um flóann til hálfs,
og í suðaustri gnæfir útvörður Snæfells-
ness, Snæfellsjökull, með drifhvítan
fannafald „himinhár yfir sæ“.
Á þessum slóðum eru margar kosta-
ríkar jarðir, og voru sumar landskunn
höfuðból fyrr á öldum, svo sem Bær á
Rauðasandi, Hagi á Barðaströnd, Reyk-
hólar á Reykjanesi, Skarð á Skarðsströnd,
Hvammur 1 Dölum og Helgafell í Helga-
fellssveit, svo að nokkrar séu nefndar.
Það var á þeim tímum, þegar voldugar
og ríkar ættir réðu lögum og lofum í land-
inu og stórbrotnir og ríkilátir höfðingjar
skráðu nöfn sín á spjöld sögunnar með
afreksverkum sínum, góðum eða illum.
Lengi eimdi eftir af mikilleik sumra þess-
ara staða, svo sem Skarði, en nú er svo
komið, að elfur tímans hefur fyrir löngu
máð út sýnilegar minjar um dýrð og veldi
þeirra manna, er fyrrum gengu þar um
garða, og hin forna dýrð heyrir minning-
unni einni til.
En þetta fagra, nægtaríka hérað getur
státað af fleiru en fornum höfuðbólum
og ríklunduðum og stórbrotnum höfðingj-
um á horfinni frægðaröld. Þar hafa og
vaxið úr grasi margir andans snillingar