Andvari - 01.06.1966, Page 119

ANDVARI
SNEMMA BEYGIST KRÓKURINN . . .
117
og atgjörvismenn, sem með verkum sín-
um hafa varpað Ijóma á íslenzka menn-
ingu að fornu og nýju.
A 19. öld fæddust í Reykhólasveit í
Barðastrandarsýslu þrjú höfuðskáld á rétt-
um 17 ára fresti. Þessi skáld voru: Jón
Thoroddsen, f. 1818, Matthías jochums-
son, f. 1835 og Gestur Pálsson, f. 1852.
ÁriS 1831 leit fjórði skáldsnillingurinn
1 jós þessa heims sunnan BreiSafjarSar,
Steingrímur Thorsteinsson, sem fæddist
að Amarstapa. VerSur því ekki annað
sagt, en að BreiSafjarSarbyggðir hafi lagt
sitt af mörkum til eflingar íslenzkum
bókmenntum á 19. öld.
Jón Thoroddsen fæddist á höfuðbóli
Reykhólasveitar, Reykhólum. Tveggja ára
gömlum var honum komið í fóstur aS
Sælingsdalstungu í Dölum. Þar dvaldist
hann til ellefu ára aldurs, en þá fór hann
aftur að Reykhólum til foreldra sinna og
dvaldist hjá þeim til þess er hann fermd-
ist, en þá hóf hann að læra undir skóla
hjá séra Sigurði Jónssyni á Rafnseyri,
föður Jóns forseta. Heima á Reykhólum
mun hann þó hafa dvalizt hin næstu
sumur, en nám stundaði hann á Rafns-
eyri í 3 eða 4 vetur og síSan einn vetur
hjá Sveinbirni Egilssyni og í BessastaSa-
skóla þrjá vetur, en þaðan lauk hann
prófi vorið 1840.
Jón Thoroddsen mun hafa verið bráS-
ger í bernsku og hneigzt snemma til bók-
ar, þótt hann gefi raunar sjálfur annað
í skyn í alkunnri vísu, sem talið er, að
hann hafi ort í æsku:
Til bóknáms er ég lítt lagaður,
lengi sit ei að.
Ætli það verði úr mér maðuf?
Ekki held ég það.
Sem betur fór reyndust þessi orð ekki
sannmæli. Þvert á móti bendir allt til
þess, aS Jón hafi verið góSum námsgáf-
um gæddur. í vitnisburði þeim, er hann
fær í húsvitjunarbók Hvamms í Hvamms-
sveit á árunum 1821—29, en þá er hann
í fóstri í Sælingsdalstungu, er farið lof-
samlegum orðum um kunnáttu og þroska
hins unga sveins. ÁriS 1826 er t. d. svo
að orði komizt um hann í húsvitjunarbók-
inni, að hann sé „fósturson, 8 ára, læs,
efnilegur, kann fræðin vel.“ Og þegar
hann er fermdur á Reykhólum vorið 1832,
segir um hann í prestþjónustubók stað-
arins, að hann „kunni og skilji ágætlega,
siðsamur." FariS hefur og að bera á hag-
mælsku hans um þetta leyti, því að sagt
er, að vísuna alkunnu Brelzkufríð er
Barmahlíð hafi hann ort sama ár, 1832,
er hann var 13 ára. Varla hefði hann
farið til náms aS Rafnseyri strax eftir
fermingu, hefði hann litla löngun eða
getu haft til frekara náms. Þótt vera megi,
að hann hafi á stundum orðið leiður á
skruddunum og haft nokkra löngun til
þess að taka lífinu létt, má ætla, að hinir
fyrstu lærifeður hans, þeir séra Sigurður
Jónsson og Sveinbjörn Egilsson, hafi
kunnað lagiS á því aS halda hinum unga
lærisveini til bókar. Námsferill Jóns
heima á Islandi virSist hafa verið mis-
fellulaus. Það er ekki fyrr en á Hafnar-
árunum að nám hans fer verulega úr-
skeiðis, og ollu þvi ýmsar ástæður, sem
hér verða ekki raktar. Eftir 9 viSburðarík
ár í Danmörku snýr hann aftur heim til
íslands og er þá um skeið settur sýslu-
maður í BarSastrandarsýslu. En eftir að
hann lýkur embættisprófi í lögum árið
1854, hlýtur hann skipun í embættið og
sezt að á höfuðbólinu Haga á BarSastnönd.
Næstu 7—8 árin eru bezti tíminn í ævi
hans sem skálds og embættismanns. í
heimabyggð sinni við Breiðafjörð auðn-
aðist honum, þrátt fyrir búraunir og á
stundum allmæðusöm embættisstörf, að
yrkja sum sinna fegurstu ljóSa og gera
frumdrög að skáldsögunni Manni og