Andvari - 01.05.1967, Síða 35

NIGEL BALCHIN:
ÓBÓTAVERKIÐ
A vegg í Rugby-skóla er tafla til minn-
ingar um William Webb Ellis, „sem sýndi
einstakt tómlæti urn knattspyrnureglur
síns tíma, gerðist fyrstur til að taka knött-
tnn í fang sér og hlaupa með hann og varð
þannig frumsmiður að séreinkenni leiks
þess, sem kenndur er við Rugby."
Engum mundi detta í hug, að William
Webb Ellis hefði framið glæp með því að
finna upp Rugby leikinn, en eftir könnun
ntargra orðabóka og alfræðibóka get ég
ekki fundið betri skýrgreiningu á afbrot-
um en þá, að þau séu „tómlæti um
i'eglur, sem almennt eru viðurkenndar".
Afbrotamaðurinn er venjulega annað
tveggja mikill heimskingi, sem ekki hefur
greind eða hæfileika til að ná því, sem
hann vill, með lögmætum hætti, eða geð-
sjúklingur, sem finnst hann hafinn yfir
lögin. George Joseph Smith, sem myrti
brúðir sínar í baðherberginu, græddi sam-
tals um það bil fimm þúsund sterlings-
pund á fimmtán ára fjölkvæni og morðum
°g með tilliti til áhættu og erfiðis hlýtur
venjulegur innbrotsþjófur að vera einn af
lasgst launuðu mönnum landsins. Á hin-
um enda glæpastigans situr Hitler, sem
ber ábyrgð á morði milljóna Gyðinga. En
þessir þrír eru aðeins dæmi um tómlæti
gagnvart reglum, sem eru almennt viður-
kenndar af einhverju sérstöku samfélagi
eða öllu mannkyni.
En enda þótt glæpamaðurinn sé alltaf
manneskja, sem brýtur reglur, þá viður-
kennum við sannarlega ekki, að allir, sem
brjóta reglur, séu glæpamenn. Þessar regl-
ur eru alltaf að breytast og hafa alltaf
breytzt með tímunum, og glæpamaður
einnar aldar getur auðveldlega orðið hetja
þeirrar næstu og öfugt. Matthew Hopkins,
foringi galdrauppljóstrana, var eins konar
hetja í augum margra samtíðarmanna
sinna, og vissulega var hann frömuður lög-
gjafar þeirrar, sem á hans dögum var sett
gegn göldrurm
Nú teljum vér hann glæpamann. Ric-
hard Parker, sem hengdur var fyrir þátt-
töku sína í flotauppreisninni í Nore 1797,
var hins vegar tvímælalaust glæpamaður
samkvæmt lögum síns tíma, en nú lítum
vér á hann sem hugdjarfan, en kannski
ekki sérlega skynsaman, uppreisnarmann
gegn ómannúðlegu ástandi, sem ríkti í
flotanum á hans dögum. Seytján hundruð
og fimmtíu árum fyrr hafði mildu meiri
félagsmálafrömuður verið krossfestur fyrir
andstöðu gegn viðteknum reglum þess
tíma. „Vér höfum lögmál, og eftir lögmál-
inu á hann að deyja."
Lögbrjóturinn getur jafnt verið sprott-
inn af dreggjum samfélagsins og fegursta
blóma þess, en ljóst er, að hann verður
ávallt sköpunarverk samfélagsins. Einn
maður á eyðieyju getur varla framið glæp
(nema kannski með því að fremja sjálfs-
morð). Það er aðeins, þegar menn taka að
búa í samfélagi, að setja verður reglur um
hegðun, og ekki getur verið um afbrot að
ræða fyrr en reglur eru settar.
En afbrot og afbrotamenn eru einnig
í öðrum skilningi ávextir samfélagsins,
því að sérhvert samfélag skapar ekki aðeins
B