Andvari - 01.05.1967, Page 42

40
NIGEL BALCHIN
ANDVARI
upp um Þráin, en það hafði valdið þeim
miklum þrengingum og næstum kostað
þá lífið. Jarlinn hafði sýnt fljótfærni og
ráðizt á syni Njáls, en yfirsjón hans var
allvel skiljanleg, ef honum hafði þá mis-
sýnzt.
En áhrifanna af hamingjuleysi Hrapps
var aðeins byrjað að gæta. Þegar Njáls-
synir komu aftur til íslands með Kára,
voru þeir nefnilega mjög reiðir Þráni,
sem þeir töldu orsök allra hrakninga sinna.
Það var eðlileg ályktun, þó að hún væri
kannski ekki alveg sanngjörn. Ef til vill
hafði Þráinn getið sér þess til, að jarlinn
snerist gegn bræðrunum, þegar hann
komst undan, en varla var hægt að
búast við, að hann sleppti tækifærinu til
að bjarga sjálfum sér. En Njálssonum
fannst sannlega, að Þráinn skuldaði þeim
nokkrar bætur. A hinn bóginn var
Hrappur nú nánasti þjónustumaður
Þráins, og auðvitað hataði hann bræðurna,
af því þeir höfðu neitað að hjálpa honum.
Hér var tilefni stórdeilu, og ráðið, sem
Njáll ræður sonum sinum, veitir merki-
lega innsýn í skapgerð hans. Idann vildi
allt til friðarins vinna eins og jafnan
endranær og taldi betur farið, ef aldrei
hefði verið minnzt á það, sem gerðist í
Noregi, þegar synir hans komu heim.
En þar sem þetta mál er orðið á allra
vörum, samþykkir hann, að eitthvað
verði að gera til þess eins, að þeir haldi
sæmd sinni. Hann brýnir fyrir sonum
sínum, að þeir skuli ekki heimsækja Þráin
sjálfir, enda mundi það að öllum líkindum
leiða til mannvíga, heldur nota menn
til meðalgöngu, sem stingi upp á, að
Þráinn bjóði þeim bætur. Á ráði hans er
þó undarlegur uppgjafarsvipur, og aug-
ljóst er, að hann hefur ekki haft miklar
vonir um friðsamlega lausn og séð fyrir
í megindráttum og kannski aukaatriðum
blóðhefndir þær, sem i vændum voru.
Ráði hans var þó hlýtt. Fyrst var einn
af bræðrum Þráins sendur til hans sem
meðalgöngumaður og síðan Kári. Þegar
þeir komu aftur, neituðu báðir að hafa
eftir orð Þráins. Sú ályktun verður af
dregin, að orð hans hafi verið slík, að
þau hefðu magnað deiluna, ef bræðrun-
um hefðu borizt þau til eyrna.
Þar kom að lokum, að ekki varð lengur
komið í veg fyrir, að bræðurnir sjálfir
sæktu Þráin heim. Kári var í fylgd með
þeim. Viðtckurnar voru kuldalegar og
móðgandi, og Þráinn vísaði kröfu þeirra
óðar á bug. Hallgerður varð einkum fyrir
svörum, tengdamóðir Þráins, og Hrappur.
Hún var kona, sein hafði á sér hið versta
orð, kunn að því að vekja deilur. Hall-
gerður móðgaði bræðurna eins og drukk-
in fiskikerling og lét fylgja með að vanda
nokkrar háðglósur um skeggleysi föður
þeirra; en Hrappur hreykti sér, bauð til
einvígis og hafði í hótunum. Þráinn
einn reyndi að halda aftur af fylgjendum
sínum og stöðva illyrðaflauminn. Skarp-
heðinn var jafnan skjótur til svars og
svaraði á hæl hverri móðgun og hótun,
en þegar bræðurnir hurfu frá, var aug-
Ijóst, að litlar vonir voru um friðsamlega
lausn.
Þegar heim kom, urðu vonirnar jafn-
vel enn minni. Njáll talaði enn, og þó
vonlaus, um að forðast vígaferli, en Berg-
þóra, móðir þeirra, ögraði þeim með því,
að almannarómur mundi segja: „Þat mun
engi nú ætla, at þér þorið vápn at hefja".
Kári reyndi að þagga niður í henni eins
og Þráinn Hallgerði, en nú var Ijóst, að
maðurinn hamingjulausi og tungur
tveggja þrætugjarnra kvenna höfðu lokið
sínu hlutverki.
Engu blóði hafði verið úthellt í deil-
unni og því ekki skapazt blóðhefndar-
skylda, en eftir að bræðurnir og Kári
höfðu sótt Þráin heim, vissi hann
auðvitað, að líf hans var í hættu. Hann
hagaði sér sem hégómlegur, dálítið