Andvari - 01.05.1967, Side 78

ÞÖRÐUR EINARSSON:
UNESCO 20 ára
Þar eð styrjaldir eiga sér upptök
í huga mannsins, þá er það í huga hans,
sem gera verður friðnum varnir.
(Stofnskrá Unesco).
Um haustið 1942, þegar heimsstyrj-
öldin síðari var enn í algleymingi og
sprengiárásum á Lundúnaborg hvergi
nærri lokið, komu menntamálaráðherrar
handamanna saman til fundar til þess
að ræða sameiginleg vandamál. Eitt af
því, sem þeir þá komu sér saman um,
var nauðsyn þess að stofna til alþjóð-
legrar samvinnu á sviði mennta- og menn-
ingarmála, þegar styrjöldinni lyki. Ar-
angurinn af þessu varð sá, að þremur
árum síðar, í nóvembermánuði árið 1945,
er styrjöldinni var nýlokið, var enn á ný
efnt til ráðstefnu í Lundúnum. Sóttu
hana fulltrúar 44 þjóða, og komu þeir
sér þar saman um orðalag að stofnskrá
Unesco. Einu ári síðar, hinn 4. nóvem-
her 1946, höfðu 20 þjóðir undirritað stofn-
skrána og staðfest hana, en samkvæmt
ákvæðum hennar öðlaðist hún þar með
gildi og varð þá um leið að fæðingarvott-
orði þessarar sérstofnunar Sameinuðu
þjóðanna. Þessa atburðar verður minnzt
hinn 4. nóvember n.k., en þá mun 14.
þing Unesco sitja á rökstólum í París,
þar sem stofnunin hefur jafnan haft aðal-
stöðvar sínar.
Hér á landi er fremur lítið vitað um
það starf, sem LTnesco hefur með hönd-
um og hefur unnið á undanförnum tveim-
ur áratugum. Mér er heldur ekki grun-
laust um, að margir hafi litið svo á, og
séu jafnvel ennþá þeirrar skoðunar, að
þetta sé heldur ómerkileg stofnun og
lítið á því að græða fyrir okkur íslend-
inga að kosta til aðildar að henni. 1 þessu
sambandi vaknar óhjákvæmilega sú spurn-
ing, hvort mennta- og menningarmál og
vísindi, eða alþjóðlegt samstarf í þessum
greinum, sé okkur minna virði en þau
mál, sem aðrar sérstofnanir Sameinuðu
þjóðanna fjalla um, svo sem Matvæla- og
landbúnaðarstofnunin, Alþjóða heilbrigð-
ismálastofnunin, veðurfræðistofnunin,
flugmálastofnunin og þær stofnanir Sam-
einuðu þjóðanna, sem fjalla um fjármál og
efnahagsmál, svo að nokkur dæmi séu
nefnd, og höfum við þó átt aðild að þeim
og starfi þeirra urn alllangt skeið. Ég læt
hvern og einn um að svara þessari spurn-
ingu fyrir sig, en get þess eins, að fyrir
rúmum tveimur árum samþykkti Alþingi
þingsályktunartillögu, er heimilaði ríkis-
stjórninni að gerast fyrir Islands hönd
aðili að Menningarstofnun S. þ. og tak-
ast á hendur skyldur þær, sem aðildinni
eru samfara, samkvæmt ákvæðum stofn-
skrárinnar. Aðildarríki Unesco eru nú
samtals 120 að tölu. Það verður hins
vegar í fyrsta skipti nú, að íslenzk sendi-
nefnd situr aðalþing Llnesco og tekur
þáöt í störfum þess. Hins vegar hefur
ísland áður átt áheyrnarfulltrúa á þing-
um Unesco. Þing þetta, sem er hið 14.
í röðinni, eins og áður segir, kemur sam-
an í París hinn 25. október. 1 lang-
flestum þeirra landa, sem aðild eiga að