Andvari - 01.05.1967, Page 92

90
ÁRNI G. EYLANDS
ANDVARI
lega „offramleiðslu" mjólkur á þeim tíma
árs sem framleiðslan er mest — af eðli-
legum og óviðráðanlegum ástæðum.
Lítum á tölur frá Mjólkurbúi Flóa-
manna, sem er langstærsti aðilinn, er
flytur mjólk til Reykjavíkur. Árið 1964
var mjólkurmagn búsins — innvegin
mjólk — mest í júní mánuði 4,099 millj.
kg, en minnst í nóvember 2,298 millj. kg.
Þessi afarmikli munur gefur auga leið
hver vandi er hér á ferðum.
III
Flvað segja nú neytendur? Vilja þeir
láta stilla búskap og framleiðslu mjólkur
svo í hóf, að lítil eða engin „offramleiðsla"
verði til útflutnings, þó að það kosti um
leið þau óþægindi, að tilfinnanlegur
skortur verði á mjólk, frá því í september
á haustin, og allt fram í febrúar? Eða á
þjóðfélagið og ríkissjóður að kaupa neyt-
endum tryggingu gegn mjólkurskorti með
því að búa þannig að bændum og mjólkur-
framleiðslunni, að alltaf sé til næg mjólk,
bæði þegar illa árar og árlega þegar fram-
leiðslan er við lágmark? Það er, að leyfa
bændum að framleiða svo mikið, að tölu-
vert verði til útflutnings af þeim mjólkur-
vörum, sem safnast saman þá mánuði
ársins, sem framleiðslan er meiri en eftir-
spurn og neyzla innanlands. Þetta ör-
yggi er auðvelt að tryggja neytendum, og
það er gert eins og nú standa sakir. Ið-
gjaldið fyrir trygginguna er ákveðið og er
nú — sem hámark — 10% af heildarverð-
mæti allrar búvöru, sem framleidd er á
búum bænda. Og iðgjaldið er greitt sem
verðuppbætur á mjólkurvörur og kjöt, sem
út er flutt. Komist búvöruframleiðslan upp
í 2 þúsund milljónir króna, sem vænta má,
en svo hátt hefur hún ekki komizt fyrr en
á þessu ári, verður iðgjaldið — tryggingin
■— 200 millj. króna, hvort tveggja mjólkur-
vörur og kjöt.
Verðlagsárið 1964—65 voru útflutn-
ingsuppbætur á útfluttar mjólkurvörur um
113 milljónir króna.
Þá bjuggu í Reykjavík og öðrum kaup-
stöðum landsins um 128 þúsund manns.
Tryggingargjaldið er því um 880 kr. á
mann -— unga og gamla í Reykjavík og
kaupstöðunum. Raunverulega er það þó
eigi svo hátt, þar eð að réttu lagi ætti að
hugsa sér því einnig deilt niður á allmarga
íbúa minni kauptúna.
Er þetta dýrt? Er þetta dýr trygging
samanborið við margt annað hér á landi,
þar á meðal önnur tryggingargjöld, svo og
vexti o.fl. o. fl.? Hvað fæst nú af lífs-
þægindum fyrir 880 krónur? Og svo er
ekki því að gleyma, að útflutningsupp-
bætur eru greiddar úr ríkissjóði, bændurn-
ir og fólkið allt í sveitunum er því með
að borga brúsann.
IV
En mætti nú ekki eitthvað betur fara
í þessum málum? Þannig spyrja neytend-
ur. Þess er von. Og því er fljótsvarað.
Ymislegt mætti betur fara. Neytendur
spyrja hvort sé ekki einhverju ólagi á bú-
skapnum að kenna, að mjólkurmagnið,
sem framleitt er og berst til mjólkurbú-
anna, er svona misjafnt. Væri ekki hægt
að stilla svo til við búskapinn, að það
yrði jafnara, og þá yrði „offramleiðslan"
minni, minna sem þyrfti að flytja út og
minni útflutningsuppbætur að greiða.
Þess er von að neytendur, sem alast upp
á mölinni, án allra tengsla við land-
búskap, láti sér detta slíkt í hug, þeir sem
á virðingarverðan hátt hugleiða þetta eitt-
hvað út yfir það að bölva bændunum og
óstjórninni á búnaðarmálunum. Skýt ég
hér inn í, að sjálfur er ég einn þeirra,
sem taka munninn svo fullan að tala um
hálflélega stjórn á búnaðarmálum, þótt
eigi nái það sérstaklega til þessa umrædda
atriðis.
Nei, það er ekki svo auðvelt að