Andvari - 01.05.1967, Blaðsíða 98

96
ÁRNI G. EYLANDS
ANDVARI
vera, að það er ekkert þjóðráð að hamast
við að auka ræktunina — þenja út stærð
túnanna sem víðast.
Það þarf að bæta ræktunina -— túnin
— sérstaklega nýræktartúnin, sem ræktuð
hafa verið síðustu 20 árin, oft af van-
efnum, en þó oftar af vanþekkingu, svo
að þau verði bændum arðsamari, svo að
þeir fái af þeim meira og betra fóður
við minni tilkostnað, svo sem við minni
áburðarkostnað í hlutfalli við uppskeru.
Um leið verður þetta til þess að spara
kaup á fóðurbæti til þess að bæta upp
lélega töðu. Og loks miðar þetta að því
að auka framleiðsluna á búi bóndans. Sú
aukning verður honum um leið hag-
kvæmari og þjóðhollari heldur en stækk-
un bús, sem fengist með hinu fyrra lagi
að stækka túnin með nýræktun. Enginn
þarf samt að halda, að þessi hagræðing
í búskapnum geti orðið til þess að lækka
búvöruverð í landinu, en hún getur orðið
til þess að draga nokkuð úr þörf þeirra
verðhækkana, sem ella yrðu óumflýjanleg-
ar eins og nú horfir og að óbreyttum
ræktunarháttum.
En er nú þetta rétt, að ræktunin sé
yfirleitt svo léleg að hafa þurfi stór orð
um það; og að mikið sé að vinna á þessu
sviði?
Sem betur fer er ég ekki einn til frá-
sagnar um þessa hluti. Hinn reyndi til-
raunamaður, Ólafur Jónsson, segir ný-
lega:
„Segja má, að mestöll nýrækt okkar
sé léleg yfirborðsræktun og liggja til þess
tvær meginástæður. Mikið af nýræktar-
landi okkar er mjög tyrfið, en mýrarnar
þó sérstaklega. Skyndivinnsla sú, sem
hér er allsráðandi, hefir sáralítil áhrif á
rotnun og ummyndun torfsins. Jarðveg-
urinn heldur áfram að vera tyrfinn eftir
að honum hefir verið lokað með gras-
fræsáningu, gefur ekki frjómagn sitt til
gróðursins og nýtir illa þann áburð, sem
á hann er borinn, því rótarkerfi jurtanna
þroskast illa, verður grunnstætt og við-
kvæmt fyrir áhrifum veðurfarsins. Jarð-
vegur 3 þessu ásigkomulagi á ekkert skylt
við fullunninn jarðveg eða akurjörð".
Og enn segir Ólafur: „það ætti að
vera auðskilið hverjum manni, að með
þeim ræktunaraðferðum, sem hér eru
allsráðandi, verður ekki óræktarjörð breytt
í það horf að það verðskuldi nafnið rækt-
un."
X
Hið sama á ekki við alls staðar, og hið
sama á ekki við um alla bændur. Erfitt
er að flokka slíkt, enda vart til tölur, er
byggja megi á. Fjöldi bænda, vonandi
eigi minna en helmingur allra bænda á
landinu, hefir nú orðið það stór tún, að
það er langtum meira aðkallandi og hag-
sælla fyrir þá að bæta túnin en að stækka
þau, nú um sinn. Skvaldrið og harma-
gráturinn út af smábúskap bænda er ekki
á meiri rökum byggður en svo, að í heil-
um landshlutum er búið jafnstærra held-
ur en í nágrannalöndunum, t. d. Noregi
og Svíþjóð, og sennilega á það við einnig
um Danmörku. Meðalmjólkurinnlegg
1100 bænda á Suðurlandi var árið 1964
33 232 kg, samkvæmt skýrslum Flóabús-
ins. í Árnessýslu var meðalmagnið 36 228
kg. Hjá Mjólkurbúi Eyfirðinga eru þessar
tölur enn hærri, þar lögðu um 500 bænd-
ur inn um 18,5 milljón lítra 1964 eða um
37 þúsund lítra hver bóndi að meðaltali.
Ekkert fjölmennt mjólkurbú á Norður-
löndum mun taka á móti svo jafnmikilli
mjólk frá félagsbændum bús síns. Þetta
hafa neytendur gott af að vita, og þetta
þurfa bændur einnig að vita til mót-
vægis öllu nuddinu um, hvað þeir séu
smátækir og vesalir.
Svo koma margir bændur, sem þurfa
að stækka bú síh, ef vel á að vera, en
sem í flestum tilfellum er svo ástatt um,
að fyrsti áfanginn í þeirri framkvæmd