Andvari - 01.01.1989, Blaðsíða 109

ANDVARI
AF ANNARLEGUM TUNGUM
107
nútímaljóðlistar frá því um miðja 19. öld fram til framúrstefnuhöfunda á 20.
öld16 — vel að merkja eftir að hafa sjálfur staðið að umbyltingu íslensks
ljóðmáls með frumortum ljóðum. Hann er semsagt að reyna að þræða inn í
íslenskt ljóðmál þá frönsku ljóðlist sem mörgum finnst vera hrygglengja
módernismans í ljóðagerð (þótt Norðurlandabúum hafi gjarnan þótt þeir
Eliot og Pound vera hreyfilimirnir á þeirri skepnu). Slíkt átak getur leitt til
nokkurs endurmats okkar á þróun íslenskrar Ijóðlistar og á sambandi hennar
við erlendan skáldskap. Jafnframt er okkur þá gefinn kostur á að fara út fyrir
þau landamæri sem hin þjóðrækna bókmenntasaga setur sér.
Samfellt þýðingarátak af þessu tagi má sjá hjá öðrum skáldum. Til dæmis
hafa bæði Hannes Sigfússon og Þóroddur Guðmundsson gefið út allmikil
söfn þýddra Norðurlandaljóða.17 Og Einar Bragi hefur þýtt á íslensku ljóð
Grænlendinga, Sama og Letta; þjóða og málsvæða sem kunna að virðast
dæmdar til að dveljast við jaðar þess bókmenntakerfis sem við nefnum
„heimsbókmenntir“ — og þannig hefur hann skapað ákveðna „samræðu“
milli okkar og annarra smáþjóða.18
IV
Ég fer auðvitað hvergi nærri því að gefa tæmandi yfirlit yfir mikilvæga
ljóðaþýðendur í íslenskri bókmenntasögu á síðustu áratugum. En ég get ekki
gengið framhjá þeim þýðanda sem ég nefndi til dæmis um hverju væri
„þagað“ yfir í söguriti því er íslenskir framhaldsskólanemar notast við í
bókmenntauppeldinu. Helgi Hálfdanarson hefur gefið út fimm söfn ljóða-
þýðinga; auk þess hafa ljóðaþýðingar hans birst í heildarsafninu Erlend Ijóð
frá liðnum tímum (1982), en þar eru þó ekki þýðingar á japönskum og
kínverskum ljóðum. Það má segja um Helga líkt og Magnús Ásgeirsson, að
hann hneigist mjög til sígildrar ljóðlistar og meirihluti ljóðaþýðinga hans er í
hefðbundnu formi. Eitt helsta híutverk þeirra er setja íslenskar bókmenntir í
tryggara samband við auðlegð „liðinna tíma“, eins og Helgi leggur sjálfur
áherslu á með titli fyrrnefnds safnrits.
í grein Kristjáns Árnasonar um þá bók er bent á að hátt beri þar rómantísk
skáld eins og Wordsworth og Keats, „vegna hins klassíska yfirbragðs, fágunar
og ögunar, sem prýðir þá umfram aðra, og það er einmitt í viðureign við slík
skáld sem þýðingarlist Helga nýtur sín bezt.“ Kristján bendir á að þýðingar á
ljóðum T. S. Eliots skeri sig talsvert úr „í bókinni allri, þar eð kvæði hans eru
þau einu þar sem vart verður við anda módernisma að einhverju marki.“19
Það er athyglisvert að eins og Magnús Ásgeirsson þýðir Helgi einungis lítinn
hluta af The Waste Land. Freistandi væri að líta á ljóðabálk Eliots sem