Andvari - 01.01.1999, Blaðsíða 60

58
VÉSTEINN ÓLASON
ANDVARI
hin næma og ákafa náttúruskynjun þess sem legið hefur við dauðans
dyr og löngum stundum notið náttúrunnar gegnum glugga, óviss um
endurfundi. Sú tilfinning kemur fram annars staðar í sama greina-
safni. I upphafi var minnst hér á greinina Bóndinn í Hvammi, en
mikil hlýja og mannvit er líka í minningargrein eftir Guðrúnu föður-
systur Einars Ólafs, sem birtist í Morgunblaðinu 20. apríl 1948 og er
endurprentuð í Ferð og förunautum bls. 149-51. Þar standa m.a.
þessi fallegu orð: „Hún var gæfukona. Gæfan er óstöðug nema hún
spretti upp í hjarta mannsins, hann sé gæddur því eðli að lífsatvikin
farsælist, jafnvel það sem mótdrægt er.“
Áður var hér vitnað til samtals við Einar Ólaf þar sem hann lét
þess getið að hann hefði lesið Sæmundar Eddu um ellefu ára aldur,
og sjálfsagt hefur hann þá fyrir löngu verið farinn að lesa fornsögur,
svo að ekki sé minnst á hitt að hann hefur frá frumbernsku lagt eyru
við því sem flutt var af munni fram, kvæðum, sögum og alls konar
fróðleik. Allt hefur þetta átt sinn þátt í að móta manninn og stefnu
hans í lífinu. Og þegar árum fjölgaði og hann kom á þá staði þar sem
menning var fjölbreytilegri en í Mýrdalnum, hafði hann augu og eyru
opin, og kunnugum ber saman um mikinn áhuga hans og þekkingu á
hvers konar list: myndlist, tónlist og leiklist, auk bókmenntanna sem
voru í senn yndi hans og viðfangsefni.
Sem fræðimaður hefur Einar Ólafur mótast af því sem efst var á
baugi á námsárum hans og þó miklu lengur verið opinn fyrir nýjung-
um. Áður var getið ummæla hans sjálfs um þau áhrif sem Joseph
Bédier hefði haft á hann (sjá skýringargrein 21), og hefur það verið
mikilvægt mótvægi við hina þýskættuðu, oft smámunasömu rann-
sóknastefnu sem mest áhrif hafði haft á Norðurlöndum um langt
skeið. I þjóðfræði var hann víðlesinn og nákunnugur því sem bæði
Þjóðverjar og Norðurlandamenn skrifuðu um þau fræði. Þá er eng-
inn vafi að fræði um eftirlætisskáld hans grísk og frönsk og stórmenni
eins og Goethe og Shakespeare hafa haft á hann áhrif. Væntanlega
má telja að Einar Ólafur hafi alla ævi verið raunhyggjumaður, en af
því tagi sem lætur sér annt um hinn listræna þátt verkanna og skilur
að listaverkin sjálf, form þeirra og inntak, tilfinningarnar og hug-
myndirnar sem þau miðla, mega ekki hverfa í skuggann af forsögu
verkanna. Etv. er hægt að lýsa þessu einkenni á raunhyggju hans
með orðum sem æskuvinur hans notaði mjög á því skeiði sem sam-
band þeirra var mest og frjóast: Einar Ölafur var hugfanginn af