Andvari - 01.01.1999, Page 155

ANDVARI
ENDURFÆÐING HARMLEIKS
153
móður og barns, líkt og eitthvað hafi dáið þeirra á milli? Hvernig lifir mað-
ur slík vonbrigði? Er hér komið að þeirri hugsun sem vekur í senn sköpun
og dauða í innra lífinu?
Snemma á lífsleiðinni hugsar maðurinn um margrætt eðli trúhneigðar-
innar. Sá þáttur varpar ekki aðeins frekara ljósi á takmörk manngerðra
lögmála á þeim leiðum sem eru færar í innra lífinu, heldur vekur samræða
þessa skáldsagnahöfundar við sömu lögmál hugsun lesanda um fagurfræði
þeirrar nálgunar sem hér um ræðir:
„Þú ert allur að fjallabaki,“ fannst mér ég skynja líkt og það væri eini sannleikurinn
um sjálfan mig.
Við þessar hugleiðingar eða í leiðslunni komst ég snemma að því að trúhneigðin er
einstaklingsbundin, hún er óskyld trúarbrögðum, og að í okkur sjálfum er daprari,
bjartari, skýjaðri, glaðari og dýpri leið en þau og með meiri birtu og þrá en í náttúr-
unni og sólskininu, og hinn innri maður er flóknari og víðfeðmari en heimahagar og
veröldin. Það er mest varið í að kynnast honum, að dvelja fremur með hugann við
hann en náttúruna eða jafnvel það að umgangast blómin, annað fólk, hvað þá að iðka
trú eða treysta guðum. Síst ber manni að treysta fólki sem er kallað manns nánustu.
(218)
Ólíkt einstaklingsbundinni trúhneigð, er eins og manngerð lögmál um trú
megi sín lítils frammi fyrir hinum innra manni, eins og skáldsagnahöf-
undurinn lýsir honum. Á sama hátt má skynja sköpun einstaklingsbundinn-
ar fagurfræði, þá sem er fyrir alla og engan í hugsun um listina séða frá
sjónarhóli lífsins. Þetta er skáld sem hugsar:
Þú krefst einskis af guði og trúir einungis af eðlislægu trúleysi.
Þú veist að enginn nema þú er týran með rósinni, þú ert líka birtan.
Þú ert hafið og þú ert líka dagurinn í sjálfum þér. (77)
En hvernig lifir maður slíka hugsun um list ef lífið hefur enga samúð með
þeim sem eru á lífi? Hver er fegurðin í sköpun hennar?
fegurðin
Um fátæklega grýtta fegurð barnæsku sinnar, þá sem hann hugsaði um í
nóttinni ofan á svæflinum eftir að faðir hans var farinn á sjó og hvernig
hann saknaði þess sem hann þráði, að faðir sinn færi fremur á sjó í Rapallo
en Þorkötlustaðahverfinu, segir maðurinn í húsinu:
Ég fann til dapurleika yfir að hafa glatað einhverju sem ég hafði ekki fengið og aldrei
augum litið en séð þeim mun betur fyrir mér. Ég reyndi að leiða hugann að því hvað
það er gott að sjá sólarljósið, eðlilega dagsbirtu yfir jörðinni á morgnana, hvítan snjó
og dimmblátt haf eftir vetrarnótt. Þá fór þetta að fléttast saman við Rapallo á mynd