Andvari - 01.01.1958, Blaðsíða 10

6
Níels Dungal
ANDVARI
og lítill vafi á, að augu hans fyrir gildi góðrar honu hafa opnazt
við umhugsunina um, hverju ástríki móður hans fékk til leiðar
komið.
Móðir hans mun snemma hafa tekið eftir lestrar- og fróð-
leiksfýsn sonar síns. Honum leiddist að sitja yfir ám. En þá
tók hann upp á því að smíða sér kassa, sem hann gat bundið á
bak sér. I kassann lét hann bækur sínar, og upp frá því hlakk-
aði hann til að fara í yfirseturnar. Seinna smíðaði hann sér
dálítinn kofa, sem hann gat haft fyrir afdrep í yfirsetunni, og
undi þá hag sínum vel.
Skóla- og stúdentsár. Eins og flestir bændasynir, hafði Guð-
mundur úr litlu að spila á skólaárum sínum. Reykjavík var smá-
þorp á þeim árum og skemmtanalífið fábreytt. ,,Þá var ekki til
nema ein lagleg stúlka í bænum“, sagði G. H. okkur seinna,
„svo að þið getið séð, hver framför hefir orðið í þeim efnum,
þar sem nú verður ekki þverfótað fyrir þeim“. Honum sóttist vel
námið, en snemma mun hafa borið á því, að Guðmundur mynd-
aði sér sínar eigin skoðanir og var ekki ávallt tilbúinn að „jurare
in verba magistri". Hann las ávallt mikið fyrir utan skyldufögin
og á þeim árum voru kenningar Darwins, A. R. Lawrence og
Huxleys um framþróunarkenninguna mjög farnar að setja hugi
ungra manna í hreyfingu. Bók Darwins urn framþróunarkenn-
inguna (Origin of Species) var nýkomin á markaðinn er Guð-
rnundur fæddist, og um fátt var meira talað meðal mennta-
manna á unglingsáram hans en þessa nýju kenningu irinna
miklu náttúrufræðinga. Einhvem veginn mun Guðmundur
Hannesson liafa náð sér í bækur þessara manna, ásamt verkum
Herberts Spencer og Malthusar. Alla ævi varð þess vart, að
hann hafði kynnt sér hugmyndir þessara manna betur en flestir
aðrir, var vel heinra í þeim og auðfundið, að þær höfðu að
verulegu leyti mótað lífsskoðun hans.
í náttúrufræðilegum efnum hefir G. H. vafalaust verið langt
á undan sínum tíma í skóla, ekki aðeins á undan skólabræðrum