Andvari - 01.01.1958, Blaðsíða 26

22
Níels Dungal
ANDVARI
um mönnum, sem þrátt fyrir þessa tilfinnanlegu vöntun hafa
komizt ágætlega áfram og hafið sig af eigin ramleik upp úr
fátækt og ósjálfstæði í ágæt efni og fyllsta frelsi. En þessir menn
hafa vitaS hvað þeir vildu, og treyst sjálfum sér vel. Framundan
sér sáu þeir Ijóst, ákveðið takmark og með þrekmannsins ein-
beitta vilja og ódrepandi kjarki stefndu þeir að því, án þess að
líta til hægri eða vinstri.
Ef það er nokkuð sérstakt, sem gerir gæfumuninn, þá er
það þetta: Þeir sem hafa einbeittan vilja, hugsa sér hátt og
stefna að ákveðnu takmarki, þurfa ekki að sætta sig við hvert
smánarboð, sem lífið kann að bjóða þeim. Dettur heldur ekki
í hug að gera það. Þeir finna, að í sjálfum sér hafa þeir það
undraafl, sem lýkur upp flestum fjárhirzlum lífsins, frelsis,
menntunar, auðs og mannvirðinga. Það eru þreklitlu, viljasljóu
og takmarkalausu mennimir, sem em lítilþægir og sætta sig við
hvert lítilræði, sem lífið réttir að þeim. Þessir menn verða
fátæklingar, vegna þess að þeir hafa fátæklinganna hugsunar-
hátt og hann leiðir ekki eingöngu til skorts og vesaldóms, heldur
rænir hann menn frelsi þeirra og gerir þá að þrælum eða þjón-
um annarra".
Elér talar hinn vitri maður, sem með skarpskyggni læknis-
ins hefir haft glöggt auga fyrir vegfarendunum í kringum sig.
Og hann lýkur þessum inngangsorðum sínum með því að segja,
að þetta allsherjarlögmál gildi jafnt fyrir einstaklinga og heilar
þjóðir.
Ég hefi ekki séð annars staðar betur frarn sett og viturlegar
hvað það er, sem mestu ræður um það, hvort maður verður
að manni eða ekki, og þess vegna hefi ég tekið upp þennan
tiltölulega langa kafla, sem jafnframt gefur góða luigmynd um
hugsanaferil Guðmundar Hannessonar. Þessi hugsunarháttur er
undirstaða ritgerðar hans, nl. að það þýði ekki annað en setja
markið hátt fyrir hvern þann, sem eitthvað vill verða, hvort
heldur það er þjóð eða einstaklingur, og fullt frelsi og sjálfstæði
er það minnsta, sem nokkur menningarþjóð getur sætt sig við.