Andvari - 01.01.1958, Blaðsíða 35

ANDVARI
Guðmundur Hannesson prófessor
31
legt að fara lengra út í þetta efni hér, en margt af því, sem
G. H. segir fyrir um, hvernig fara muni, hefir reynzt rétt.
Þrem árum seinna kemur annaS rit frá G. H. um stjórnar-
far, sem mikla athygli vakti. ÞaS var grein í EimreiSinni, sem
hann nefndi Goðastjórn.
1 þessari ritgerS telur G. H. aS þingræSisstjórn sé sennilega
„lélegasta og óviturlegasta stjórnskipulag, sem fundizt hefir“.
Hann lítur á þjóSarlíkamann meS augum læknisins, sér aS hann
er sjúkur, haldinn alvarlegum sjúkdómi, sem ágerist eftir því
sem lengra líSur, ef ekki tekst aS komast fyrir sjúkdóminn og
lækna hann. Mesta meiniS telur hann kosningarnar og dekur
stjórnmálamanna við kjósendur, flokkaskiptinguna, þar sem
hver flokkur hugsar aSeins urn sinn hag, en ekld þjóSarhags-
muni, og hvernig allt þetta leiSi til þess, aS óhlutvandir menn
veljist til forustu í stað hinna vitrustu og beztu.
Tillögur hans unr bætt stjórnarfar eru í höfuðatriðum þessar:
1. Landinu er skipt í einmenningskjördæmi, eða goðorð.
2. I hverju kjördæmi er kosinn goði (þingmaður) og er það
ævikjör, nema út af beri.
3. GoSar skipa þing, en þingheimur (sameinað þing) stjórn.
4. Ef 3 menn stjórna, eins og þá var, fer einn úr stjórn á
3 ára fresti, en þing kýs annan í hans stað. Endurkjör er leyfi-
^egt, en til þess þarf % atkvæða.
5. Ef % þingheims lýsa vantrausti á einhverjum stjórnanda,
gengur hann þegar úr stjórn.
6. Hverjum kjósanda er heimilt að segja sig úr þingi með
sinum héraðsgoða og í þing með öðrum goða, sem situr á þingi.
Hrsögn sína sendir hann dómstjóra Hæstaréttar, en elcki fær
hún gildi fyrr en ár er liðiÖ og kjósandinn hefir með öðru bréfi
dl dómstjórans lýst yfir því, að sér hafi ekki, við árs athugun,
snúizt hugur. Dómstjóri er bundinn þagnarskyldu um nöfn
kjósenda.
7. Á hverju ári tilkynnir dómstjórinn goðunum, hve marga
þingmenn þeir hafa rnisst eða unnið.
3