Andvari - 01.01.1940, Blaðsíða 11

*ndvari
Jón Baldvinsson
7
Un síðar sem einkafyrirtæki, eftir að félagsmennirnir hættu
sýna félaginu nægilegan skilning og stuðning. Sú verzlun
Skúla mun hafa verið ætluð sem eins konar mótvægi á móti
kaupmannavaldinu, sem um þær mundir var mjög sterkt
fýrir vestan. Skúli var, auk þess sem hann var einn af beztu
forsvarsmönnum samvinnustefnunnar á þingi, jafnframt stoð
°g stytta verkafólks þar. Nægir í því efni að nefna t. d. lögin
Uni greiðslu verkkaups í peningum og lögin um leynilegar
kosningar (en vinnukúgun var þá oft og einatt beitt í sjávar-
Plássum í sambandi við opinberar kosningar), sem Skúli átti
frumkvæði að á Alþingi.
Sanrvinnuhreyfinguna má þannig telja móður hinna póli-
^>sku verklýðssamtaka hér á landi. Þar hlaut líka að verða
núið samband á milli. Baráttan fyrir samvinnustefnunni í
sveitum landsins hafði mjög svipuð félagsleg einkenni og
stefndi að svipuðu marki og barátta jafnaðarmanna í bæj-
llUuni fyrir umbótum á kjörum lægri stéttanna. En pólitísk
stefna verklýðssamtakanna hér á landi hefir jafnan verið
»sósialismi“ — jafnaðarstefna — í einhverri mynd, allt frá
ln’í að Alþýðusamband íslands var stofnað og fram á þennan
^ag- Það getur þvi varla talizt nein tilviljun, að einn af hvata-
niönnunum að stofnun Alþýðusambands íslands og starf-
audi meðlimur þess í byrjun var samvinnumaður, sem notið
hafði menntunar á eins konar foringjaskóla verkalýðsins í
^Uglandi og orðið fyrir miklum áhrifum af kynnum sín-
Um við jafnaðarmenn þar. Þessi maður hafði þá um nokk-
nrn tíma beitt sér í ræðu og riti fyrir málefnum samvinnu-
ireyfingax-innar og varð síðar um langt sleeið afkastamesti
ai'óðursmaður hennar. Þessi maður var Jónas Jónsson frá
l^eiflu. Það var fyrir áeggjan J. J. fyrst og fremst, að Ólafur
riðriksson kom til Reykjavíkur vorið 1915 og hóf þar bar-
a|tu sína fyrir jafnaðarstefnu og málefnum vei-kamanna. En
su barátta bar fljótlega ávöxt og varð upphaf að skipulagn-
lngu pólitískra samtaka verkalýðsins á íslandi.