Andvari - 01.01.1940, Blaðsíða 64

60
Jóhann Sæmundsson
andvari
af kolvetnum, getur hann breytt fitunni í kolvetni og bætt
þannig úr sjálfur. Má af þessu sjá, hvernig kolvetni og fita
geta lcomið hvort í annars stað, en þess ber að minnast, að
fitan er rúmlega helmingi meiri orkugjafi en kolvetni, og
er það áður tekið fram.
Eggjahvítuefnin hafa sérstöðu sem næringarefni. Þau eru
frábrugðin hinum fyrr nefndu í því, að þau innihalda auka-
lega köfnunarefni og brennistein og sum þeirra fósfór.
Eggjahvítuefnin koma fyrir bæði í jurtaríkinu og dýra-
ríkinu og ótal tegundir eru til af þeim, enda þótt frumefnin
séu hin sömu í ólíkum tegundum. Munurinn liggur í þvl>
hvernig frumefnin eru tengd hvert öðru. Eggjahvítuefnin
eru flókin efnasambönd, en séu þau klofin sundur á efna-
fræðilegan hátt, eins og á sér stað er þau meltast, kemur í
ljós, að frumtengdirnar í þeim eru svo nefndar amínósýrur.
Menn þekkja nú um 25 amínósýrur og er lífsnauðsynlegt,
að tíu þeirra komi fyrir í fæðunni, ef vel á að fara og lík-
aminn á að þrífast og vaxa. Hinar amínósýrurnar getur lík-
aminn búið til sjálfur.
Það má líkja amínósýrunum við stafina í stafrófinu. Það
er hægt að raða stöfunum saman á óteljandi vegu og búa
til orð, stutt eða löng — lieil ritmál. Á sama hátt má tengja
saman amínósýrurnar, margar eða fáar, flóknar eða ein-
faldar, og svara þá slíkar samtengdir til eggjahvítuefnanna.
Af þessu leiðir, að tegundir eggjahvítuefnanna eru nær
óteljandi — eins og orðin í heimsins tungumálum.
Eggjahvítuefnin, sem neytt er í fæðunni, eru tengd á allt
annan hátt en gerist í mannslíkamanum. Þau eru líkaman-
um algjörlega framandi, á sama hátt og orð erlendrar tungn
eru það fyrir olclcur, er við sjáum þau á prenti. í meltingar-
færunum klofna þau, eru tekin sundur og berast þannig
sem amínósýrur inn í blóðið, en líffærin taka til sín þær af
þeim, er þau þarfnast, raða þeim saman á nýjan leik, eins
og við á fyrir hvert þeirra — búa til orð sinnar eigin tungu
úr bókstöfum framandi tungumáls.
Sökum þess, hve amínósýrurnar eru margar, sem líkam-