Andvari - 01.01.1940, Page 21

^mdvari
Jón Baldvinsson
17
Urgoldna með stuðningi við hagsmunamál umbjóðenda
sinna.
í verzlunarmálum voru báðir flokkarnir að heita rnátti
alveg sammála lengi vel. Alþýðuflokksmenn töldu sig vera
emdregna fylgismenn samvinnufélagsskapar um verzlun,
Þótt þeim sýndist ekki samvinnuaðferðin bezt fallin til þess
að leysa úr jafnmörgum vandamálum þjóðfélagsins og sam-
v,nnumönnum þótti. Og víst var um það, að alþýðuflokks-
^enn tóku víða myndarlega þátt í verzlunarfélögum sam-
''nnumanna. Surns staðar stofnuðu þeir og ráku sjálfir
^aupfélög.
Ein var sú grein verzlunarmála, sem mikið var barizt um
a fyrstu árum Alþýðuflokksins, sem sé landsverzlun og
einkasölur. Landsverzlun á stríðsárunum og fyrstu árin eftir
stríðið varð mikið ágreiningsefni. Alþýðuflokkurinn studdi
iandsverzlun eftir megni og einnig síðar ríkiseinlcasölur þær,
Senr settar voru á stofn, þegar landsverzlunin var lögð nið-
uy- Sumar ríkiseinkasölui-nar, sem Alþýðuflokkurinn átti
í að stofna, eru starfandi ennþá, en aðrar hafa verið
tagðar niður. Einkasölumálin voru oft höfuðbaráttumálin
Vl® kosningar. Sú hugmynd alþýðuflokksmanna, að verzl-
unin skyldi þannig verða að meira eða minna leyti þjóðnýtt,
t'efir í rauninni ekki sigrað. Þær rikiseinkasölur, sem nú
starfa, eru fyrst og fremst tekjulindir fyrir ríkissjóð.
Þá var Alþýðuflokkurinn ýmist frumkvöðull að eða tók
Vlrkan þátt í baráttunni fyrir ýmsum merkilegum almenn-
11111 framfaramálum, svo sem t. d. Sogsvirkjuninni, síldar-
Verksmiðjum ríkisins o. s. frv.
Samvinna Alþýðufloklcsins og Framsóknarflokksins rofn-
aði 1 fyrra skiptið vegna þess, að Alþýðuflokkurinn taldi
Ser bera höfuðnauðsyn til þess að fá aukna vaxtarmögu-
eika sína með breyttri kjördæmaskipun. Þessi ákvörðun
pkksins leiddi til síðustu stjórnarskrárbreytingar. Meðan
Sl1 i'reyting var að gerast, var nokkur samvinna um það mál
lniHi Alþýðuflokksins og Sjálfstæðisflokksins.
^ftir kosningar 1934 tókst svo aftur samvinna um myndun
2