Andvari - 01.01.1940, Blaðsíða 38

34
Bjarni Benecliktsson
andvari
kvæðagreiðsla henni til staðfestingar látin fara fram, með
hliðsjón af 2. mgr. 75. gr. stjórnarskrárinnar. Jafnframt
þessu þyrfti Alþingi að samþykkja nýja stjórnarskrá, þing'
rof að fara fram, nýjar kosningar, hið nýkosna Alþingi að
samþykkja stjórnarslcrárfrumvarp fyrra þingsins og hand-
hafi ltonungsvalds að staðfesta það.
V.
Um efni þessa stjórnarskrárfrumvarps skal eigi fjölyrt hér.
A það skal einungis bent, að tvennt er til. Annað hvort, að
gera einungis þær breytingar frá núverandi ástandi, sem
óhjákvæmilegar verða vegna brottfalls sambandslaganna og
annars fyrirkomulags á meðferð hins æðsta valds, og hafa
það þó sem líkast því, er var, meðan konungur fór með það,
og að öðru leyti einungis nauðsynlegar formbreytingar eða
leiðréttingar. Eða að taka stjórnarskrána til gagngerðrar
endurskoðunar, einnig þau atriði, sem ágreiningur er um,
og mjög hæpið er, að til frambúðar sé.
Fyrri aðferðin er áreiðanlega greiðfærari. En lcarlmann-
legra sýnist að velja hina. í stjórnarskránni eru veigamikil
atriði, sem verður að telja hæpið, að lengur eigi við, þó að
áður hafi verið réttlætanleg. Má þar til dæmis nefna deilda-
skiptinguna. Enn önnur eru slík, að mikill hluti landsmanna
telur þau fullkomið ranglæti, og á það auðvitað fyrst og
fremst við um kjördæniaskipunina. Er sannast sagt við þvl
búið, að ef ekki verður í tíma á löglegan hátt leiðréttur sá
alrangi grundvöllur undir valdaskiptinguna í landinu, sem
með henni er lagður, þá muni það áður en langt um líður
leiða til enn meiri öfga á hinn bóginn. Loks er það mjög
alhugandi, hvort það er svo sjálfsagt sem í fljótu bragði kann
að virðast að halda fast við þingræðisfyrirkomulagið eius
og það hefir komizt á hér eftir 1904.
Auðvitað dettur mér eigi í hug að gera tillögu um afnám
lýðræðisins hér á landi. En þingræðið er einungis ein naynd
lýðræðisins og mjög efasamt, að hún sé sú heppilegasta. Að
minnsta kosti liafa Bandaríki Norður-Ameríku ekki litið svo