Andvari - 01.01.1940, Qupperneq 98

94
Baldur Bjarnason
ANDVARI
gert að sænsku skattlandi. Svíar færðu Finnum rómversk-
katólska trú og vestræna menningu. Var það Finnum til
ómetanlegs gagns og Svíum og vestrænni menningu er það
fyrst og fremst að þakka, að Finnar hafa í öllu komizt
langt fram úr frændum sínum við Hvítahaf og efri Volgu,
cn þeir voru kristnaðir frá Byzans eins og Rússar og
meðtóku eins og þeir grísk-katólsku trú og austræna menn-
ingu.
Á 13. öld voru mikil átök í Finnlandi milli grísk-katólskra
og rómversk-katólskra trúboða og jafnframt reyndu rúss-
nesku stórfurstarnir að seilast til valda í Finnlandi. En
Rússar voru að lokum algerlega reknir úr landinu, og 1323,
er hinn endanlegi friður var saminn, voru ákveðin þau
landamæri, sem Finnland hefir að mestu enn í dag, og þar
með dregin takmörkin milli grískrar og rómverskrar kat-
ólslcu og vestrænnar og austrænnar menningar.
Finnskir bændur lifðu síðan í tvær aldir í móðurskauti
hinnar rómversku katólsku og nutu mikils góðs af því.
Klerkar og munkar siðuðu þjóðina og' færðu henni listir
og menningu hinnar alþjóðlegu kirkju, en ekki mynduðust
þó finnskar bókmenntir í landinu, því allt, sem var ritað
af munkum og klerkum, var á latinu.
Finnar lifðu á þessum öldum einangraðir frá öðrum Norð-
urlandabúum. Vald Svía i landinu var mjög lítið og þó eink-
uin eftir að Svíþjóð varð háð Dönum með Kalmarsamband-
inu. Finnsku bændurnir lifðu einangraðir, en frjálsir og
engum háðir, nema biskupum sínum og liáklerkum, sem
raunverulega stjórnuðu landinu, en vald þeirra var þó ekki
meira en svo, að bændurnir héldu jarðeignum að mestu.
Finnland var því á þessum öldum frjálst bændaland, og
aðall og konungar Dana og Svía létu sig' mál þess litlu skipta,
enda litið á það sem afkrók, sem ekki væri þess verður, að
um hann væri hirt. Finnland blómgaðist, atvinnuvegirnir
tóku miklum framförum, merkur og' skógar voru rudd og
ræktuð og velmegun bændanna óx. Finnar tóku engan þátt
í styrjöldum Dana og Svía á 15. öld, en hins vegar voru