Andvari - 01.01.1940, Page 100

96
Baldur Bjarnason
andvaM
En í lok 17. aldar beið Finnland mikinn hnekki við upp-
skerubrest og óáran. Hallæri mikið var i landinu og niargar
þúsundir manna dóu úr hungri. Síðan skall á Norðurlanda-
styx-jöldin milda og hersveitir Péturs mikla fóru með báli
og brandi um borgir og sveitir Finnlands, og er styrjöldinni
var lokið, misstu Svíar baltisku löndin og Suðvestur-Finn-
land í hendur Rússa. Traust Finna á Svíþjóð fór nú mjög
að þverra og óánægjan með stjórn Svía í Finnlandi fór stöð-
ugt vaxandi. En sterk skilnaðarhreyfing myndaðist þó ekki
í Finnlandi, því að landsbúar óttuðust yfirgang Rússa meira
en nokkuð annað. Ágirnd Rússastjórnar á Finnlandi fór
stöðugt vaxandi, mest vegna þess, að rússneska herforingja-
ráðið leit svo á, að Finnland og einkum Álandseyjar væru
lykillinn að Eystrasalti. En ekki tóku Rússar Finnland her-
skildi, þótt þeir æltu hvað eftir annað í stríði við Svía á 18.
öld, því að þeim stóð beygur af þýzku stórveldunum, Prúss-
landi og Austurríki. Þegar Napóleon mikli hafði bugað
Prússa og Austurríkismenn, gerði Alexander I. Rússakeis-
ari bandalag við hann og með bandalagi við hann fóru
Rússar með her á hendur Svium árið 1808. Rússneski her-
inn óð inn í Finnland, en Svíar veittu Finnum enga hjálp-
Finnski herinn, sem aðeins taldi 19000 rnanns, varð einn
að veita rússneska ofureflinu viðnám. Vörn Finna er víð-
fræg orðin, en svo fóru þó leikar, að Rússar brutu landið
undir sig árið 1809. Neyddu þeir Svía til að semja frið og
afsala sér öllu Finnlandi, að Álandseyjunum meðtölduni.
Alexander I. Rússakeisari gaf Finnlandi frjálslega stjórnar-
skrá og lét gera það að stórfurstadæmi, en ekki innlima
það í Rússland. Rússakeisari var stórfursti Finnlands. Finn-
land fékk þjóðkjörið þing og sérstaka stjórn í landinu sjálfu
og sérstakan her. Til að koma sér vel við Finna, ákvað Al-
exander I., að finnslca og sænslta skyldu jafnrétthá í land-
inu og að héruð þau, er Pétur mikli tók frá Finnlandi 1721,
skyldu sameinuð finnska stórfurstadæminu. Langt fram a
19. öld var Finnland að mestu sjálfstætt ríki og nú runnu
nýir uppgangstímar yfir landið. Vegir og járnbrautir voru