Vikan - 05.12.1968, Blaðsíða 27

himinsins, er leiði þær að nýju
til hinnar horfnu Paradísar.
í samræmi við þetta voru þær
vonir, sem Rómverjar bundu við
Ágústus, afkomendur hans og
stjórnarfarið sem hann færði
þeim eftir óöld síðustu lýðveld-
isáranna. Mönnum var í fersku
minni orrustan við Filippí, þar
sem um tvö hundruð þúsund
manns áttust við og hálfu fleiri
féllu en Ameríkanar hafa misst
til þessa í Víetnam. Þeim voru
í fersku minni fjöldamorðin og
bræðravígin heima fyrir, sem
voru komin langt með að útrýma
rómverska aðiinum, fólki því er
skapað hafði heimsveldið. í
hjarðljóðabálk sínum Bucolica
túlkar Virgill, mesta skáld Róm-
ar fyrr og síðar, rómantíska frið-
ardrauma stríðsþreyttra veslinga
á eftirminnilegan hátt, lýsir landi
þar sem ljónið er hætt að leggj-
ast á búpeninginn, höggormar
veslast upp og eitraðar jurtir
visna, en allt flýtur í mjólk og
hunangi.
Og ekki nóg með það: Virgill
bætti því við að friðaröld þessa
skyldi innleiða ungur sveinn, er
ríkti sem guð yfir hamingjusöm-
um heimi. Þetta varð til þess að
guðhræddir menn á miðöldum
höfðu Virgil í miklum hávegum
og töldu hann með spámönnum
ísraels; höfðu fyrir satt að hann
hefði víst séð fyrir fæðingu
Betlehemsbarnsins. Það var því
ekki að undra að Dante kysi
hann sér að leiðsögumanni, þeg-
ar hann tók sér fyrir hendur að
kanna vistarverur annars heims.
En i raun réttri komu svipaðir
dýrðardraumar fram hjá grískum
skáldum, sem Virgill studdist
mikið við, til dæmis Pindari. Og
sveinninn ungi, sem Virgill lýsti
sem komandi friðarhöfðingja,
hafa sumir ætlað að verið hafi
barn það, er kona Ágústusar átti
þá von á. En það blessað barn
varð nú enginn drengur þegar
til kom, heldur stúlka, sem skírð
var Júlía. Og þótt Júlía litla yrði
að vísu fleiri mönnum til gagns
og gamans en flestar aðrar kon-
ur sem kunnugt er um, þá bjó
hún til enga allsherjarparadís.
Vegsemd sína mátti Ágústus
upphaflega þakka því að hann
var í ætt við Sesar hinn mikla,
sonur systurdóttur hans, en hinn
mikli maður átti sjálfur enga
syni, sem löglegir kölluðust. í
æsku var hann við nám í Grikk-
landi, en heimspekiskólar gríska
heimsins voru Sorbonne heims-
veldisins. Svo þegar það fréttist
heiman frá Róm að lýðveldis-
sinnaðir vandræðamenn hefðu
drepið Sesar, hraðaði náms-
sveinninn, sem þá hét Oktavían,
sér heim, enda kjörsonur og að-
alerfingi frænda síns.
Aðkoman var langt frá því
glæsileg. Morðingjarnir undir
forustu Brútusar og Kassíusar
toguðust á um völdin við Mark-
ús Antoníus, riddaraliðsforingja
Sesars, mann með nokkra nátt-
úrugreind, en annars „skrípafífl
og fylliraft", eins og Shake-
speare leggur Kassíusi í munn
um hann. Engum þeirra datt í
hug að taka mark á þessum nítj-
án ára skólapilti, pervisnum og
blóðlausum bókaormi sem engin
afrek hafði að baki. En hann
sýndi brátt að hvað klókindi
snerti stóð hann keppinautum
sínum langt framar. Hjá Kassí-
usi var eirðarlaus öfund og hat-
ur leiðarljósið, Brútus var þröng-
sýnn og ofstækisfullur kreddu-
dýrkandi, ekki ósvipaður ýmsum
spámönnum marxista nú til dags,
og Antoníus einfaldur og siðlaus
dátadurgur. Hann var þeirra
voldugastur í bráðina og því
gerði Oktavían fyrst bandalag
við morðingja frænda síns. Fór
Antoníus þá halloka, en þegar
hann var orðinn hæfilega skelk-
aður skipti Oktavían um og
gerðu þeir þá ásamt Lepídusi
hershöfðingja þrístjórabandalag-
ið síðara. Þeir létu síðan strá-
drepa andstæðinga sína og ekki
bara þá, heldur svo að segja
hvern ríkan mann sem þeir festu
fingur á, til að afla fjár til stríðs-
ins gegn Brútusi og Kassíusi, sem
bjuggust til hinzta viðnáms í
austurhluta ríkisins. Þessi ill-
virki voru framin af kaldrifjuðu
siðleysi, enda varð Plútark,
gríska sagnfræðingnum að orði
um þau: „Ekkert rándýr er jafn
hryllilegt og maðurinn, þegar
hann fær að gefa ástríðum sín-
um lausan taum.“
Urslitahríðin milli morðingja
Sesars og hefnenda varð við Fil-
ippí í Makedóníu, þar sem þeir
Brútus og Kassíus biðu ósigur
og drápu sig. Þau úrslit voru
Framhald á bls. 73
VIKAN-JÓLABLAÐ 27