Menntamál - 01.08.1962, Síða 99

menntamál
189
þessu var öllum ljóst, að það átti á engan hátt við að taka
fleiri bækur en maður þurfti.
En eftirsóttustu bækurnar voru samt oft ekki nógu
margar. Sá, sem sótti bækur, lét oft sína bók af hendi
til einhvers félaga, og maður veitti því eftirtekt, hvernig
þeir létu bókina ganga á milli sín, þegar báðir vildu láta
hinn hafa fyrsta réttinn. Að lokum sameinuðust hóp-
arnir um það, að ef svo vildi til, að beztu bækurnar voru
ekki nógu margar, mætti hver hópur ekki taka meira en
sinn hluta. Bók, sem notuð hafði verið, átti strax að
leggja fram, svo að aðrir gætu gripið til hennar o. s. frv.
Hér þykist ég vita, að koma muni fram gagnrýni eitt-
hvað á þessa leið: Getur það skeð, að börn verði kurteis
og prúð, bara með því að fá aukið frelsi, án þess að
nokkuð annað komi til? Kemur þá agi og regla nokkurn
veginn af sjálfu sér? Nei, svo er alls ekki. Sérhver reynd-
ur kennari veit, að jafnvel þótt hann geri sitt bezta,
verður niðurstaðan ekki sú sama í hinum ýmsu bekkj-
um. Það veltur á gáfum nemendanna, lyndiseinkunn
þeirra, venjum og öðrum aðstæðum. En menn mega held-
ur ekki gleyma, að margs konar vandi í sambandi við
aga kemur ótvírætt fram, þegar kennarinn krefst þess
skilyrðislaust, að nemendurnir sitji kyrrir og horfi beint
fram, án þess að líta nokkru sinni til félaganna, o. s. frv.
Líkami barnsins þolir ekki svo einhliða og strangar kröf-
ur. Við þetta bætist, að slíkar kröfur eru í hreinskilni
sagt sálarleg pynding. Það er mjög eðlilegt, að nemend-
urnir þreytist og verði órólegir í slíkri aðstöðu. Það er
aðeins eðlilegt andsvar gegn hinum tillitslausu kröfum.
En erfiðleikar af þessu tagi hverfa, ef nemendunum er
gefið frelsi til að taka sér þægilegri stöðu, að komast í
samband við félagana, að standa upp og ganga um í stof-
unni o. s. frv.
En frelsinu fylgja ný vandamál. Umgangurinn getur
orðið truflandi fyrir þá, sem eru að vinna. Það er yfir-