Æskan - 01.11.1970, Side 66

TSeetkovan
Flest ykkar mumi hat'a heyrt
getið um l>að tónskáld, sem
oftast hefur verið kallað kon-
ungur tónanna, Ludwig van
Beethoven. Hann er fæddur í Bonn,
sem er skammt frá Köln í Þýzka-
landi, hinn 16. dag desembermán-
aðar árið 1770 í lélegri herbergis-
kytru í mjög fátæklegu húsi. Faðir
lians var tenórsöngvari, drykkfelld-
ur og illa gefinn. Móðir hans var
vinnukona, dóttir matreiðslumanns.
Bernska Beethovens var mjög
erfið, hann fór á mis við ástúð
fjölskyldulífsins. Frá upphafi var
lífið honum dapurleg og miskunn-
arlaus barátta. Faðir lians vildi
græða fé á tónlistargáfu hans og
sýna hann sem undrabarn. Frá
fjögurra ára aldri þvingaði hann
litla drenginn til að sitja tímunum
saman við píanóið eða lokaði liann
einan í herbergi með fiðlu og of-
bauð honum ineð vinnu. Lítið skorti
á, að föðurnum tækist með þessu
atferli sínu að innræta drengnum
ævilanga óbeit á tónlistinni, og það
varð oft að beita Beethoven litla
valdi tit þess að fá liann til að
læra. Kennari sá, sem faðirinn hafði
útvegað syni sínum, var duglegur
kennari, en því miður var það vin-
ur hans og drykkjubróðir, og áttu
þeir það stundum til, ]>egar þeir
komu heim af drykkjukránum á
næturnar, að vekja iitla drenginn
upp úr fasta svefni í rúmi sínu, og
livinga hann til að spila fyrir sig
tíinum saman. Iin þrátt fyrir allt
var þó einn áheyrandi, sem Beet-
hoven iitli vildi hafa hjá sér, ]>egar
hinar ströngu æfingar stóðu yfir,
það var móðir lians. Eftirfarandi
saga er sögð af einni æfingu lians:
Einn morgun, þegar móðir iians
gægðist inn um dyrnar á herbergi
lians, sá hún sér til mikillar undr-
unar, að gríðarstór kónguló var að
lesa sig niður úr loftinu, beint yfir
böfðinu á Beethoven. Mamma hans
var mjög hjátrúarfull (að sjá
könguló táknaði í l>á daga sorg),
og auk þess þótti henni hryllilegt
200 ára minning
af gremju yfir þvi, sem móðir lians
hafði gert. Hún hafði eklti hugmynd
um, að kóngulóin og drengurinn
voru beztu vinir. Fyrir mörgum
vikum hafði kóngulóin skriðið
fram úr fylgsni sínu, þegar Beet-
hoven byrjaði að spila, og lesið sig
niður úr loftinu til þess að komast
nær. Og þarna var hún vön að
lianga, rétt fyrir ofan höfuðið á
honum og hlusta á. Og honum
fannst kóngulóin vera sönnun þess,
að leikur hans væri í svo nánu sarr.-
bandi við náttúruna. Þess vegna
varð hann frá sér numinn af sorg,
þegar hann sá, hvar vinur hans lá
dauður á gólfinu. Hann fór að gráta,
tók fiðluna sina og barði henni
með miklu afli í þilið, svo að hún
fór í marga parta. Honum fannst
það vera fiðlan, sem átti sök á
dauða kóngulóarinnar.
Þessum athurði gleymdi hann
aldrei, ekki sizt vegna þess, að eft-
ir þetta snerti hann aldrei á fiðlu
framar.
Efnalegar áhyggjur, umhyggjan
fyrir þörfum næsta dags, of erfið
viðfangsefni fyrir dreng á lians
aldri, vörpuðu döprum skugga á
æsku hans. Ellefu ára lék hann i
hljómsveit; þrettán ára var hann
orðinn organleikari. Árið 1787
missti hann móður sína, sem hann
unni hugástum. „Hve hún var mér
góð, hve hún var verð þess að vera
elskuð, hún var bezti vinur minn I
O, hver var hainingjusamari en ég,
er gat nefnt hið mjúka nafn móð-
ur minnar í áheyrn liennar," sagði
liann um móður sina. Hún dó úr
tæringu, og Beethoven taldi sig
haldinn sömu veiki. Hann var stöð-
ugt þjáður, og við veikindin bætt-
ist þunglyndi, enn miskunnarlaus-
ara en sjúkdómurinn. Sautján ára
var bann orðinn fyrirvinna og for-
sjá fjölskyldunnar, og uppeldi og
menntun tvcggja bræðra lians
hvíldi á honurn. Hann fyrirvarð sig,
er hann varð að sækja um lausn
frá störfum fyrir föður sinn, vegna
drykkjuskaparins.
Beethoven.
Foreldrar Beethovens.
að hugsa til þess, ef kóngulóin kæm-
ist alla leið niður á höfuðið á
drengnum. Þess vegna tók hún í
sig kjark, læddist að, tók kóngulóna
og fleygði henni á gólfið og steig
ofan á liana.
Mikið varð hún hissa, þegar litli
sonur hennar varð frá sér nuniinn
Beethoven leikur í fyrsta sinn fyrir
Mozart.