Skírnir - 01.08.1917, Síða 7
Skfrnir] - ' Um drengskap. 229
af einhverjum atvikum lenti saman, en hún tók í hvert
skiftið meira en svo, að jöfnuður kæmist á. Jöfnuður
hefndanna verður ójöfnuður. Slíkt atferli er vissulega
engin fyrirmynd, er vér getum tekið til eftirbreytni.
Og þó mun að minsta kosti enginn óspiltur íslending-
ur lesa þessar sögur svo, að hann finni ekki streyma um
sig undarlegt afl, sem í þeim býr, finni að þær herða á
instu strengjunum, hressa og styrkja betur en flest lista-
verk nútíðarinnar.
Ilvernig stendur á þessu? Er það hefnigirnin, sem
fær þar byr undir vængi ? Erum vér enn svo mikil rán-
dýr, að oss sé hressing í því, að lesa um vígaferli og
blóðsútliellingar? Þekkjum vér sjálfa oss í lögmáli hefnd-
arinnar, sem virðist æðsta boðorð forfeðra vorra? Eg
hygg því fari fjarri. Hugsjónir forfeðra vorra eru í því
efni gagnstæðar vorum. Vér mundum ekki vilja taka þá
til fyrirmyndar í þessu efni. Hvað er það þá, sem dreg-
ur oss að þeim?
Vér finnum það, er vér lítum dýpra en á yfirborðiðv
Eðli manna kemur ekki svo mjög fram í þvi, hvað þeir
telja skyldu sína, sem í hinu, hvernig þeir rækja þær
skyldur, sem þeir viðurkenna. Hugsjónir mannanna breyt-
ast með öldunum. Margt það, sem var lieilög skylda for-
feðra vorra, væri nú talinn hinn versti glæpur. En skyldu-
rækinn maður á þeim tímum var líks eðlis og skylduræk-
lr>n maður á vorum dögum. Virðingin fyrir því, sem
niönnunum er heilagt, er sjálfri sér lík, hvað sem það
svo er, sem menn telja heilagt í þann og þann svipinn.
Markmiðin, sem stefnt er að, geta verið gagnstæð, og þó
gerst sömu tiðindi á leiðinni. Það má vinna frægðarverk
1 þjónustu góðs máls og ills. Þetta ætti að vera oss lmg-
stætt nú. Vér erum varla þeirrar skoðunar, að þjóðir
Þ^er, sem nú berast á banaspjótum, séu allar jafn sak-
lausar um upptök hinna ógurlegu Hjaðningaviga, jer yfir
standa, eða hafi jafn réttmætt mál að sækja og verja.
Vór mundum ekki halda því fram, að þjóð, sem berst af
því að á hana er ráðist saklausa, sé í sömu fordæmingm