Skírnir - 01.12.1920, Side 14

236 Jón Jónsson Aðils [Skírnir
ið á móti því, sem sé Jón Eiríksson, af ótta við það, að
ónógar vörubirgðir yrðu fluttar til landsins.
Ritgerð þessi sýnir vel sjálfstæði höfundarins og hæfi-
leika í vísindalega átt. Honum fer þgr ekki sem sumum
blaðurkindum úr flokki stjórnmálamanna hérlendra, sem
lengi höfðu með gaspri og staðhæfingum otað fram ein-
okunarverzluninni hér sem dæmi um ágengni Danastjórn-
ar, án þess að kynna sér gögn og heimildir. Allt annað
mál or það, hvort stefnan í sjálfu sér hafi verið holl; því
munu nú flestir neita. Samt sem áður virðist höfundur-
inn að nokkuru leyti fara fulllangt í því að verja hina
dönsku stjórn, en þó er sú tilhneiging hans skiljanleg og
afsakanleg; þetta er af engu öðru sprottið en gleði fræði-
mannsins, er liann hefir fundið nýjan sannleika. Jón
leiðréttir hér geysimikla söguvillu, en leiðist jafnframt
alveg ósjálfrátt að því að kippa í sömu átt öllu, sem að
málinu laut, að eins af því, að hann orkaði með rökum
að umhverfa grundvellinum.
Rannsóknir Jóns um Skúla landfógeta og samtíð hans
leiddu hann til þess að kynna sér rætur eða upptök þess
tímabils. Þeirra var að leita í sundrungaröld þeirri, er
hér gekk í lok 17. aldar og fram um 1730. Um þetta bil
er hver höndin uppi á móti annarri hér á landi; allt
logar i þrætum og málaferlum, og landslög öll komin í
glundroða, ýmist var leitað til fornlaganna eða til norsku
laga Kristjáns 5. Það voru að eins örfáir menn þá bér á
landi, sem kunnu að greina rétt frá röngu í þe3su efni.
Aldarhátturinn var og að öllu leyti eftir þessu. Svall og
sællifi hjá höfðingjum, en eymd, vesöld og þrællyndi hja
almúganum. Þeir voru fáir,’ sem sýndu á nokkurn hátt,
að fyrir þeim vektu hugsjónir eða umbætur á bag lands
og þjóðar. ímynd þessa aldaranda var Oddur lögmaður
Sigurðsson. Jón var hér sem ella glöggur á einkenni, og
var því ekki að undra, þótt rit hans um upphaf 18 aldar
drægi nafn sitt af Oddi. Þetta rit hans kom út 1902 og
heitir Oddur Sigurðsson lögraaður (1672
1741), æfi — og aldarlýsing. Áður höfðu kaflar