Jólablað félagsins Stjarnan í austri. - 24.12.1920, Blaðsíða 8

Við erum sízt bættari þótt við reynum að fela fyrir okkur þessa
sannreynd. Okkur er sæmra að kannast við, að svona hefir þetta
verið. Mannkynssagan er auðug af dæmum, er sanna það.
Sókrates var dæmdur til að drekka af eiturbikar, af því að hann
flutti svo sanngöfuga kenningu, að hún hefir verið aðdáunarefni
beztu manna, æ síðan. Vfirvöldin kváðu hann afvegaleiða æskulýð-
inn! Húss var brendur á báli af því að hann vildi rýma ofurlítið til
fyrir þekkingunni í kreddubúri kirkjunnar. Lúther var ógnað og
eltur eins og óbótamaður fyrir sömu sakir. Og Galileo var píndur
til þess á gamals aldri að sverja gegn sannindunum, sem hann
hafði flutt.
Nóg er af áþekkum dæmum. Og sum þarf ekki að sækja langt
aftur í tímann. Frömuðir andlegra nútíðarstefna hafa komist að
raun um að enn er andinn hinn sami. Augljóslega er enn verið að
reyna að úthýsa allri andlegri þekkingu, sem fellur ekki við fornar
vanagrónar skoðanir.
Kúgunarandinn og þröngsýnin þykjast æfinlega vera kongur og
drotning í ríki. Þau þykjast æfinlega vera valdhafar af Guðs náð
og réttborin til að ráða yfir hugum manna. En stjórnarstefna þeirra
er jafnan sú, að tjóðra þegnana, sem allra traustlegast niðri í lægstu
lautunum. Því að þótt þau sjái sjaldnast annað en súrur og biðu-
kollur og annan gróður á þúfnakollunum í kring, þykjast þau ávalt
komin upp á hæsta sjónarhólinn og horfast í augu við allan sann-
leika.
Enginn þekkingarauki fær nokkurt griðland þar sem þjónar þeirra
ná til. Og þeir þjónar eru fjölmennir í hverju landi.
Við viljum vafalaust ekki láta bendla okkur hið minsta við kúg-
unaranda og þröngsýni. V i ð þvoum hendur okkar af óhæfuverkum
6