Jólablað félagsins Stjarnan í austri. - 24.12.1920, Blaðsíða 72

Vegurinn.
Eg gat þess hér að framan, að öll hin meiri háttar trúarbrögð
hafa haldið því fram, að þessi vegur sé til. Honum er lýst glögt
og greinilega í öllum hinum meiri háttar trúarbrögðuni Austurlanda.
Og í hinni rómversk kaþólsku kirkju, sem hefir varðveitt ýmsa
forna fræðslu einna minst afbakaða frá dögum Krist, er að finna
svo skýra og ítarlega lýsingu á veginum, að vér gætum alveg
eins notað hin kristnu heiti á hinum ýmsu áföngum hans eins
og að grípa til orða, sem notuð eru í hinum austrænu trúarbrögð-
um og á öðrum tungum. Það skal aðeins bent á það í þessu sam-
bandi, að hinar miklu og dulrænu erfðakenningar fornaldarinnar
urðu hörmulega afbakaðar og úr lagi færðar á hinum miklu bylt-
ingar tímum, bæði í trúmáluni og stjórnmálum, er vér nefnum sið-
bótartíma. Sumar þessar afbakanir voru sprotnar af trúar-ástæðum,
en aðrar af stjórnmála-ástæðum. Þegar afturkippurinn kom, eftir
hina margvíslegu misbeiting klerkavaldsins og hjátrú og hindurvitni
þeirra tíma, fór, því miður, margt gott og nytsamt í súginn, er hafði
upprunalega tilheyrt hinum kristnu kenningum og andlegu uppeldi
kristinna manna. Mætti til dæmis benda á hinar ákveðnu hugsana-
iðkanir, er áttu að geta orðið til þess að þoka manninum þannig í
framfara-áttina, að honum tækist að ná fullkomnu valdi yfir líkama
sínum, hugsunum og tilfinningum. Hin forna og andlega uppeldis-
aðferð þroskar hjá manninum hina andlegu hæfileika miklu örar
en þeir geta þroskast með öðrum hætti. Aðferð þessari var alger-
lega hafnað, sökum þess, að hún hafði blandast niargvíslegum hjá-
trúarhugmyndum, enda hafði henni þar á ofan verið misbeitt svo
oft, að hún hafði leitt til andlegrar kúgunar. Samt er hana að finna
enn í dag í hinni kaþólsku kirkju. Og nú eru ýms önnur trúarfélög
farin að svipast um eftir þessum hulda vegi; því að, þegar að er
gáð, hefir kristindómurinn staðið ver að vígi en skyldi gagnvart
70