Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1930, Side 71

QDUNN
Ungir rithöfundar.
65
Svona er þá stemningin í þessari bók Kristmanns.
Atburðaröðin er eðlileg og í henni æskileg stígandi. Er
bókin einnig að því leyti betur gerð en hinar. Um per-
sónulýsingarnar mætti margt segja. Langflestar persón-
urnar standa skýrar fyrir sjónum lesanda, en misjafnlega
virðast þær eðlilegar — og auðvitað eru þær ekki allar
jafn eftirtektarverðar. Og mér virðist, að einstaka sé
frekar norsk en íslenzk, eins og t. d. bóndinn af Jökul-
dal. Hann er sannur fulltrúi norskrar þelsokkamenningar
með kostum hennar og göllum — en sem íslending
kannast ég ekki við hann. Nú má segja, að aldrei sé
fyrir það takandi, hver mannleg afbrigði kunni til að
vera meðal þjóðar okkar, og eigi Jökuldalsbóndinn full-
an rétt á sér, þar eð hann er í rauninni eftirtektarverð
persóna og sjálfri sér samkvæm. En þess ber að gæta,
að hvort sem höfundur ætlast til þess eða ekki, þá
verður Jökuldalsbóndinn fulltrúi þjóðmenningar okkar
sem andstæða þess erlenda, er kemur glöggast fram hjá
yfirhjúkrunarkonunni dönsku. Og þess vegna verður að
gera kröfu til þess, að bóndinn sé svo, að við könn-
umst við hann sem landa okkar. ... Aðalpersóna bók-
arinnar, Ármann, er í rauninni svo ómerkilegur maður,
að fyrst stendur okkur á sama um hann. Hann dregur
ekki að sér verulega athygli okkar fyr en hann fer að
vera með Vildísi. Hún er sem sé persóna, sem höfund-
urinn hefir lagt við sérstaka rækt, og honum hefir tekist
að gera hana hreint og beint töfrandi. Er það ekki á
færi neins klaufa að skapa slíka persónu. Vildís er góð
kona og hrein, en hún á tilfinningafjölbreytni þá og
þann mikla tilfinningahita, sem að eins listamönnum er
gefinn. í sál hennar valda hinar miklu andstæður, þráin
til frjós og gjöfuls lífs og feigðarangistin, nöpur og
köld, meira og margbreyttara ölduróti en í sálum hinna.
löunn XIV. 5