Kirkjuritið - 01.12.1973, Page 94

œris eða drepsótta o. s. frv. í göngum
þessum felst boðun trúar, játning og
bœn. Fyrir sameiginlegan söng og
hreyfingu efla þœr einingu og ein-
beitingu þátttakenda og vekja at-
hygli áhorfenda.
Hér á landi eru skrúðgöngur þekkt-
astar við kirkjuvígslur, þegar helgar
bœkur og munir eru fœrðir til nýrrar
kirkju í upphafi vígslunnar. Þá er
reglan sú, að fyrst fara leikmenn
og síðastir þeirra embœttismenn
sóknarinnar, sem bera hina helgu
gripi, siðan koma kennimenn og síð-
astur þeirra biskup. Sé kross borinn í
göngunni, fer sá fyrstur, er hann ber
nema Ijós séu borin fyrir krossinum,
þá fara þeir fyrstir, er þau bera. Víða
tíðkast skrúðganga fermingarbarna
til kirkju á fermingardaginn. Gert er
og ráð fyrir við vígslu kirkjugarða, að
söfnuður gangi ásamt presti umhverf-
is hinn nýja grafreit og syngi til þess
gerðan sálm. Loks eru göngur við jarð-
arfarir, þó að þœr fari nú orðið fram
án skipulags. Til eru og göngur innan
kirkju í sjálfri messunni. Fyrst er þar
um að rœða inngöngu kennimanna í
messubyrjun, sem er hin eiginlega
byrjun messunnar. Þá er fórnargang-
an, sem er fornkirkjulegur siður og
tíðkast enn víða um lönd og í ýmsum
kirkjudeildum. Hún fer fram eftir pre-
dikun og er fólgin í því, að söfnuður
gengur skipulega inn i kór með gjafir
sínar og leggur þœr annaðhvort á alt-
arið eða annan tiltekinn stað í kórn-
um. Þar sem gangvegir eru með
veggjum fram, gengur þetta greið-
lega og fer betur á því en að sérstakir
menn gangi með ílát fram um kirkj-
una til að safna gjöfum fólks. Loks
er svo sjálf altarisgangan, sem einnig
getur farið skipulega fram.
Setur
Oþekkt var í fyrstu að sitja í messum
nema biskup og prestar, þegar þeir
voru ekki að þjóna við altarið. Var
það af því að kennari sat við kennslu
og biskup og prestur eru frœðarar
safnaðarins. Því nefndist stóll bisk-
upsins „kaþetra" (kennarastóll). Einn-
ig var það siður, að forseti samkundu
sœti við stjórn sína, þó aðrir stœðu.
Því predikaði biskup einnig úr stól
sínum, en prestar sátu til beggja
handa honum. Engin önnur sœti voru
í kirkjum út allar miðaldir og er svo
enn í Austurkirkjunni.
Eigi að síður mun það hafa tíðkazt
að fólk sem erfitt átti með að standa,
settist á gólfið. Vitað er, að hinn mikli
lœrifaðir kirkjunnar Ágústínus leyfð>
söfnuði sínum að setjast á gólfið með-
an hann predikaði. Bekkir í kirkjum
þekktust ekki fyrr en seint á miðöld-
um. Hér á landi urðu þeir ekki ol-
gengir um alla kirkju fyrr en undir
miðja 19. öld. Setur eru ekki meðal
þeirra líkamsstellinga, sem heyra
guðsdýrkun til, heldur eingöngu til að
koma til móts við vanmátt manna.
Handahuður
Handaburður er eitt af áberandi tákn-
um helgihaldsins. Áður hefur veri'
rceft um signinguna og þœr hreyfinð'
ar, sem henni eru samfara. Auk Þeirr®
er upplyfting handa. Hún er iðkuð vi
380