Jörð - 01.04.1941, Page 18

inn vera inn fríðasti. Síðan kveikti þessi maður upp eld
fyrir sér, en leitltli áður hesl sinn til stalls. Hann setti
munnlaug fyrir sig og þó sig og' þerrði á hvítum dúk.
Hann renndi og af verj)li vænan drykk í stórt stéttar-
ker og tók síðan lil matar. Allt sýndist Þorsteini atliæfi
Jiessa manns merkilegt og mjög liæversklegt.“ Mér er það
mjög minnisstætt frá því eg var að lesa Vatnsdælu á
barnsaldri, hver áhrif þessi frásögn hafði á mig. Eg hef
enga ástæðu til þess að vanþakka það uppeldi, sem reynt
var að veita mér. Á hernskuheimili mínu var mikill prúð-
mennskubragur, eftir því sem ástæður leyfðu, og mér hef-
ur sjálfsagt, eins og öðrum krökkum, þótt óþarflega ríkt
eftir ýmsu nostri gengið, verið latur að þvo mér á kvöld-
in og fara í spariföt, sem eg mátti ekki göslast í eins og
mér var eðlilegast. En eg fann samt vel, að það voru
gerðar miklu meiri kröfur til þess, hvernig eg álti að
liaga mér og vera til fara, ef gestir komu eða eg fór á
aðra hæi, en hversdagslega heima fyrir. Það var allt ann-
ar andi í frásögninni um Jökul stigamann. Eg var í raun
og veru alveg hissa á þvi, að hann skyldi þvo sér svona
vandlega og þerra sig á hvítum dúk og matasl svona
hæversklega, þegar liann hafði ekki hugmynd um, að
nokkur maður sæi til lians! En þó að eg botnaði ekki í
því, dáðist eg að því samt. Mér fannst það jafnvel enn
merkilegra en að Jökull skyldi siðan sýna þá drenglund,
að gefa banamanni sínum líf. Seinna hef eg skilið betur,
hvað höfundur Vatnsdælu var að fara, og fundið margt
annað i fornsögunum, sem er af sama hugsunarhætti
runnið. Þó að okkur þyki nú á dögum margt frumstætt
og ruddalegt í l’ari fornmanna, finnum við líka í sög-
unum mörg dæmi aðalhorinnar kurteisi og liátlprýði, sem
við förum ekki fram úr. Hófsemi og varfærni stíls og
frásagnarháttar i sögunum sjálfum sýnir þella. Enginn
getur verið í vafa um, að Snorri og Sturía og margir aðr-
ir sagnaritarar hafa hlolið að vera frábærlega kurteisir
menn. Og það er einkennilegt að hugsa um unglinga, eins
og Sighval Þórðarson, sem koma beint frá sveitahænum
10 JÖRÐ