Jörð - 01.04.1941, Side 110

Bréfkaflar, sem JORÐ hafa borizt
JÖRÐ hefir ekki fengið óblandnar þakkir fyrir upphaf það á „tíl-
raun til skýringar og mats“ á Ólafssögu Ljósvíkings og höfundl
hennar, sem birt var í jólaheftinu — og var þess auðvitað
aldrei að vænta; sízt á meSan nánari skýringu og rökstuSning
vantar lykils þess til skilnings á sögunni og höfundi hennar, sem
þar mun í fyrsta sinn bent á í ritdómi. Annir ritstjórans hafa ekki
skilið honum eftir neinn tíma, til að ganga frá framhaldi greinar-
gerðar sinnar; það verður „geymt en ekki gleyrnt". Hins vegar finnst
oss ekki nema sanngjarnt, að einnig mótmælendur fái fulltrúa í
JÖRÐ, og skal nú birtur kafli úr bréfi frá einum af helztu andans
mönnum í bændastétt:
IT Ií. L. kemst oft ágætlega að orði; hann er hugkvæmur og at-
1 11 hugull. En hann skortir átakanlega höfðinglega góðvild til
mannanna. Konurnar eru i augum þessa skálds skækjur og þef-
illar þjósir; karlmennirnir hálfvitar og samvizkulausir skítbuxar.
„Tendensinn“ í sögum hans er sá, að sýna lífið í landinu dauða-
dæmt kvikindaathæfi, sem Kommúnisminn einn geti tæknað og lyft
upp. Það er út af fyrir sig ekki ámælisvert, þó að skáld sé guðnið-
ingur, ef skáldið trúir á mennina og metur manneðlið, ann þvi og
fórnar því kröftum sínum. Mannástin gerði Stephan G. Stephanson
að stórskáldi að sínu leyti eins, og guðstrúin gerði Hallgrím að
andans manni og sömuleiðis Matthías. En H. K. L. fyrirlítur menn-
ina, — nema morðingjann í hásæti Rússlands. Það gengur guðlasti
næst að láta í veðri vaka, að höf. Ólafssögu Ljósvíkings kippi i
andlegt kyn Ruddha og Hvíta-Krists. Annað skáld íslenzkt, sem nú
er dáið, hældi sér af þvi, að hafa hagað sér á sinn liátt eins og
naut, sem sleikir kúna á ónefndum stað, áður en það þjónar nátt—
úruhvötinni. Þannig haga sér, „aðalsmenn“ eða réttar sagt vaðals-
menn þess „isma“, sem klæmist sér til fjár i landi voru. Þó að ég
geti viðurkennt gáfur þeirra, svellur i mér heilög reiði við lestur
bóka þeirra. Engum rithöfundi á að líðasl að ganga um gólf í Iiof-
garði listarinnar og haga sér þvílíkt sem Magnús sálarháski gerði,
þegar hann sló töðuvöllinn undan rakstrarkonunum, sem lauinað
liöfðu laxerolíu í vætuna hans, áður en hann geldc út með orfið
og spíkina." Það sést á framhaldinu, að þessum síðustu athugasemd-
um er þó öllu fremur stefnt að öðrum höfundi, en H. K. L. Margt
segir bréfritarinn fleira skörulegt og um önnur efni, en hér skal
staðar numið.
T BREIÐAFJARÐAREYJUM er bóndi nokkur, hár og herðibreiður,
með djarflegan svip, karlmannlegur og rólegur í fasi. Mun sjald-
séður maður, er leiði hugann, sem hann, að fornaldarhetjum, er
108 JÖKÐ'