Jörð - 01.04.1941, Síða 138

Margt fleira mætti telja, sem breyta og leiðrétta þarf. En slikt
er ekki nauðsynlegt við upphafsumræður um málið.
Breyting, en ekki nýskipun
eru þau mein stjórnarfarsins og stjórnmálalífsins, sem hér
' ' hafa verið rakin, sjálfráð og því rétl nefnd sjálfskaparvíti. Það
eru barnabrek, eða mistök hins unga og óreynda þjóðræðis, sem auð-
velt er að laga að fenginni reynslunni, ef vit, vilji og manndóms-
þroski er til. Vér höfum snúið snældunni of hart, svo að snurð-
ur hafa hlaupið á þráðinn. Ekki þarf annars með, en að snúa
snældunni öndvert, svo að snurðurnar rakni af þræðinum aftur.
Mér finnst því, að Halldór Jónasson komist óþarflega liátíðlega að
orði, þegar hann segir, að vér þurfum nýja stjórnskipun. Ég myndi
vilja orða það svo, að vér þyrftum að breyta stjórnlögum vorum
og einstökum lögum öðrum í nokkrum atriðum, og hegða oss sam-
kvæmt því. — Það er allt og sumt.
Halldór Jónasson:
Lýðræði — einræði — þjóðræði
Með leyfi höf. framanskráðrar greinar, hefi ég fengið að lesa hana.
Sé ég, að hann er mér samdóma um það höfuðatriði, að endur-
bæta stjórnarfarið. En sem eðlilega má vænta af fyrrv. þingmanni,
er athugun hans meira bundin við nærsýni hinna einstöku atriða,
sem hann lieldur að megi gera lagfæringu á, hverju fyrir sig. —
Ég aftur á móti held mér við heildaratliugun úr fjarsýn, og þá
kemur i ijós, að núverandi stjórnarform vort, sem kallað er lýð-
ræði, — og á að fá að halda því nafni — er svo langt frá þvi að
vera þjóðræði, að það er beint fráfall frá þeirri stefnu til öfugrar
áttar. — Þjóðræðið byggir á þjóðlegri heildarstjórn, sem hvílir á
samóskum einstaklinganna um rétt, öryggi og frelsi. En lýðræðið
byggir á því, að sundurleitar séróskir lýðsins reyni krafta sina og
sú sterkasta nái yfirráðum. Þjóðríkið er réttarríkishugsjónin sett i
framkvæmd. Það er samtrygging ríkisborgaranna á friði, frelsi, rétti
og samhag. Lýðríkið er nákvæmlega öfugt. Það er frelsishugsjón
hinnar frumstæðu valdatogslreitu einstakra manna eða samsæris-
flokka, sem herjast um, hver þeirra eigi að fá að reka ríkisbúið
scm einkafyrirtæki sitt og nota ríkisvaldið og fjárhirzluna, til að
styrkja aðstöðu sina. — Þetta er lýðræðið! — Það er viðurkennt
ótakmarkað árásarfrelsi, ef það er í samsærisformi og í því skyni
gert, að ná tökum á sjálfri löggjöfinni og ríkisvaldinu! — Lýðræð-
ið var aldrei samþykkt, heldur varð það til, þegar flokkarnir ráku
þjóðina frá völdum í þvi skyni að fá sjálfir að keppa um yfirráð
136 jörð