Syrpa - 01.07.1915, Blaðsíða 43

SYRPA, I. HEFTI 1915
41
land aö lieimsveldi og var um tíma
á góöum vegi með að framkvæma
það. En það hefði verið meiri
hnekkir fyrir hagsmuni og vald ná-
granna þjóðanna en svo að þær gætu
leyft það. Þessvegna var hvert
sambandið á fætur öðru myndað til
þess að standa á móti yfirgangi hans
í einni orustunni, sem hann háði,
orustunni við Leipsig 1813, var sam-
ankomið lið frá svo mörgum þjóð-
um, að sú orusta hefir verið nefnd
,,þjóðaorustan“. Napóleon þrengdi
að öllum nágranna löndum sínum,
tók landspildur frá sumum, setti
bræður sína til að stjórna öðrum og
hnekti verzlun iðnaðarþjóðanna, t.
d. Englands. Það var því eðlilegt
að þær sameinuðu sig á móti Iion-
um, bæði hagsmunir þeirra og sjálf-
stæði krafðist þess.
Þegar Napóleon var úr sögunni
var myndað þjóðasamband, sem var
nefnt hið „heilaga þjóðasamband“,
og voru Rússland, Austurríki og
Prússland helztu ríkin í því. Aðal-
markmið þessa þjóðasambands var
að bæla niður allar frelsishreyfingar
gegn einveldinu, hvar sem þær gerðu
vart við sig í Norðurálfunni; og
vann það dyggilega að því starfi um
langan tíma. En þegar það sýndi
sig að hagsmunum þessara ríkja
var ekki bezt borgið með samein-
ingu þeirra, var vináttunni lokið.
í smástríði einu milli Rússa og
Tyrkja 182* gekk Austurríki í lið
með Englandi, til þess að koma í
veg fyrir að Rússar næðu of miklum
yfirráðum í lö'ndum Tyrkja og fengju
greiðan aðgang að Miðjarðarhafinu.
Aftur í Krímstríðinu 1853—1856
tóku Englendingar og Frakkarhönd
um saman til að hjálpa Tyrkjum.
Englengingar í hagsmunaskyni, en
Frakkar lil þess að hefna sín á Rúss-
um fyrir ófarirnar á herferð Napóle-
ons til Rússlands. Keisari Frakka
var þá Napóleon þriðji, bróðursonur
þfapóleons Bónaparte.
Eftir fall Napóleons 1815 voru
þrjátíu og níu þýzk smáríki, sem
höfðu oft átt í innbyrðis deilum,
sameinuð og Austurríkiskeisarigerð-
ur að forseta sambandsins. En
Prússar voru þá farnir að láta til sín
taka og undu því illa að Austurríki
hefði mest vald í hinum þýzkumæl-
andi löndum. Prússland var upp-
runalega eitt af smáhertogadæmun-
um á Norður-Þýzkalandi, en hafði
vaxið mjög á 18. öldinni við það að
ýms önnur smáríki höfðu runnið inn
í það; varð það með tímanum stærst
og voldugast af öllum þýzku ríkj-
unum. Þegar Prússland byrjaði ó(-
frið við Danmörk og tók undir sig
hertogadæmin Slésvík og Holstein
var Austurríki með, þó með því skil-
yrði að það fengi sinn hluta af lönd-
um þeim sem Danmörk varð að láta
af hendi. En tveimur árum síðar
voru Prússland og Austurríki kom-
í stríð, meðfram út af ágreiningi
um hertogadæmin, en aðallega þó
til þess að gera út um það, hvort
þeirra skyldi hafa meiri yfirráð á
Þýzkalandi. Þessi ófriður var 1866
og fór ‘Austurríki hina verstu hrak-
för. Fjórum árum síðar hófst hinn
mikli ófriður milli Þýzkalands og
Frakklands. Tildrögin til hans voru
þau, að prinsi einum af Hohenzoll-
ern ættinni (Konungar Prússlands
eru af þeirri ætt) var boðið að verða
konungur á Spáni. Frakklands-
keisari reis upp á móti því, og gerði
sig ekki ánægðan með að prinsinn
afþakkaði boðið, heldur krafðist þess
af konungi Prússa, að enginn af