Eimreiðin - 01.07.1926, Blaðsíða 22

198
STJÓRNMÁLASTEFNUR
EIMREIDin'
lýðsins býr í húsnæði, sem er langt neðan við minstu kröfur
heilbrigðisfræðinnar? Hvað veldur því, að stór hluti ungu kyn*
slóðarinnar þarf á vaxtarárum sínum að hafast við í slíkum
stórlega heilsuspillandi híbýlum?
Þar sem nú orsökin hvorki er rýrð landskosta né vinnu-
brögðin, þá er auðséð, að það er ekki almenn fátækt þjóðar-
innar, sem veldur, heldur misskifting auðsins.
Fyrir tveim mannsöldrum þótti mikill auður að eiga 50 til
100 þúsund gullkróna virði, og slíkur auður var vanaleS3
samsafn margra ættliða. En tímarnir eru breyttir. Nú eru
margir atvinnurekendur sem hafa 50 til 100 þúsund gullkróna
tekjur á ári, og auður á einstakra manna höndum er að sama
skapi meiri en áður, eins og árstekjurnar eru meiri.
Það er rétt að taka til athugunar, áður en lengra er farið>
hver er orsök þessarar miklu breytingar, sem orðin er á auð'
safni manna. Fyrir tveim mannsöldrum voru íslendingar baenda-
þjóð, sem notaði þúsund ára gamalt og úrelt búskaparlaS> en
nú eru fiskveiðarnar orðnar aðalatvinnuvegur þjóðarinnar, °S
þær eru reknar með nýjustu tegundum af tækjum, sem til
eru. En þau tæki eru vélbátarnir og togararnir, og það erU
þeir, sem hafa gert þessa breytingu. Því með þeim getur hvert
mannsaflið framleitt langtum meira verðmæti úr sjónum eU
hvert mannsafl á róðrarbátum eða seglskútum, sem áður tíðk'
uðust. Hvert sjómannsdagsverkið er því að meðaltali marsf^*
verðmætara nú en það var áður en mótorbátar og tosarar
komu til sögunnar.
En vinnukaup það, sem hinum starfandi lýð í landinu er
goldið, er hlutfallslega minna en það var áður, miðað við ver^
mætið, sem vinnan skapar. Það er með öðrum orðum, að Þ°
verkamaðurinn eða sjómaðurinn fái hærra kaup nú en áður>
þá er verðmætisauliinn, sem myndast við vinnuna, stærri en
áður, og þess vegna safnast meiri auður á hendur einstakra
manna, enda hefur notkun vinnuvéla (hér togara og mótor
báta) þau áhrif, að hægara er að skipuleggja vinnuna, en a.
því leiðir aftur, að einstakir atvinnurekendur geta haft fleirl
menn í vinnu og þar með fengið verðmætisaukann af vinnn
fleiri manna en áður, þegar vinnuaðferðin var frumstæðai-1-
Miðað við allan arðinn af vinnu þjóðarinnar hefur misskiftmð