Eimreiðin - 01.07.1926, Blaðsíða 24

200
STJÓRNMÁLASTEFNUR
EIMREIÐI1'1
En þó er misskifting auðsins ekki eini gallinn á auðvalds'
fyrirkomulaginu, heldur má segja að hann sé aðeins annar
aðal-gallinn. Hinn, sem er sízt minni, er það, að auðvalds-
fyrirkomulagið tefur framleiðsluna. Því meðan einstakir menn
eiga framleiðslutækin láta þeir eðlilega ekki starfa annað en
það, sem þeir græða á, og er það því mjög oft, að hagS'
munir atvinnurekenda og þjóðarheildarinnar eru gagnstæðir
hver öðrum. Athugum t. d. togarana. Þegar atvinnurekendur
álíta vafasamt hvort þeir græða á því að gera þá út eitthvert
tímabil, þá láta þeir þá vera aðgerðarlausa. Atvinnurekendum
kemur ekkert við, þótt fólkið verði atvinnulaust, sem hafði at-
vinnu í sambandi við togarana. Þeim kemur ekkert við, hv°f
landssjóður tapar sköttum og tollum af því atvinnuvegunnn
stöðvast. Þeir líta því á útgerð togaranna frá alt öðru sjónnf
miði en því, hvað eru hagsmunir þjóðarheildarinnar, og stjóm3
útgerðinni eftir því. En það er vert að festa á minnið, að e
togararnir væru almenningseign og reknir með hagsmUn’
heildarinnar fyrir augum, verður litið nokkuð öðruvísi á hva
borgi sig, en þegar séð er með augum einkahagsmunanna
Því fyrir þjóðarheildina verður hagur að því að láta togarana
ganga til veiða (frekar en að fólkið sé aðgerðarlaust), sV°
framarlega sem aflinn, sem fæst á þá, er meira virði en Þa ’
sem þarf að kaupa til reksturs þeirra frá útlöndum, þó Pa
vanti mikið upp á að aflinn »borgi« (mælt á auðvaldsmse1
kvarða) alt kaup þeirra, sem vinna á togurunum, eða við a
gera aflann að verzlunarvöru.
Sem dæmi upp á hvernig hagsmunir þjóðfélagsins og ein
stakra atvinnurekenda eru oft gagnstæðir, má nefna það,
hér fer á eftir:
í bæ einum, þar, sem erfitt var um aðflutninga, lét bæ)af
stjórn rækta upp lönd og setti upp kúabú, og var það re
með nokkrum hagnaði mælt á venjulegan auðvaldsmælihvaf
En er árin liðu bötnuðu svo samgöngur við nærsveitirnar’
að hægt var að flytja töluverða mjólk til borgarinnar og se ,
ódýrar en hún hafði áður verið seld. En við það féll hnn
verði, og eftir það varð gróðinn enginn af kúabúi bæjarin ’
af því land var þar svo mikið hrjóstrugra en í sveitunum, 5
mjólkin kom úr. Hefði kúabú þetta verið einstakra mann